Energietransitie en digitale ecosystemen: wie heeft welke rol?

Het online symposium ‘Opstap naar weerbaarheid’ stond in 2021 geheel in het teken van de energietransitie en digitale ecosystemen. De energietransitie is ook een digitale transitie omdat deze met elkaar samenhangen. Zonder digitalisering geen energietransitie, zonder energietransitie geen digitalisering. 

1    00:00:18:14    00:00:22:11
Een welgemeend goedemorgen.
Fijn dat u kijkt.

2    00:00:22:14    00:00:25:02
Van harte welkom bij
Opstap Naar Weerbaarheid.

3    00:00:25:05    00:00:28:07
Het symposium van het Agentschap Telecom.

4    00:00:28:10    00:00:32:24
Een symposium dat gaat over
energietransitie en digitalisering.

5    00:00:33:02    00:00:35:01
En dan vooral die samenhang.

6    00:00:35:04    00:00:39:05
Daar gaan we het met elkaar interactief
vandaag de hele dag over hebben.

7    00:00:39:08    00:00:43:20
Mijn naam is Maarten Bouwhuis, ik werk als
dagvoorzitter, in coronatijd vooral online.

8    00:00:43:23    00:00:46:06
En dus zijn we vandaag ook online bij u.

9    00:00:46:09    00:00:49:03
En daarnaast werk ik als presentator
bij BNR nieuwsradio.

10    00:00:49:06    00:00:51:17
Daar presenteer ik nu het programma
Vastgoed Gezocht.

11    00:00:51:20    00:00:53:15
Wat er in de vastgoedwereld gebeurt...

12    00:00:53:18    00:00:58:05
ook dat heeft te maken met energietransitie
en digitalisering. Komt allemaal samen.

13    00:00:58:08    00:01:00:01
Naast mij zit Angeline van Dijk.

14    00:01:00:04    00:01:02:18
Directeur hoofdinspecteur
van het Agentschap Telecom.

15    00:01:02:21    00:01:07:14
Zoals u weet, ook een beetje de gastvrouw
van vandaag. Dag Angeline. Goedemorgen.

16    00:01:07:17    00:01:11:11
Goedemorgen en welkom allemaal.
-Mooie dag voor de boeg.

17    00:01:11:14    00:01:14:03
Een hele dag met een divers programma.

18    00:01:14:06    00:01:17:04
Jullie dachten, we pakken breed uit?
-Zeker.

19    00:01:17:07    00:01:22:15
Digitalisering is een onderwerp
wat ieder huishouden in Nederland raakt.

20    00:01:22:18    00:01:24:20
Achter iedere voordeur
heb je ermee te maken.

21    00:01:24:23    00:01:28:20
Ieder bedrijf
heeft met digitalisering van doen.

22    00:01:28:23    00:01:33:13
Het is randvoorwaardelijk voor
economische groei, sociale ontwikkeling.

23    00:01:33:16    00:01:37:15
Maar digitalisering en energietransitie
kun je niet los van elkaar zien.

24    00:01:37:18    00:01:41:15
Daar wilden we aandacht voor vragen en ook
aandacht aan besteden als toezichthouder.

25    00:01:41:18    00:01:43:24
Ja, dus we maken het groot...

26    00:01:44:02    00:01:47:10
maar we gaan wel proberen
het in het programma tastbaar te maken.

27    00:01:47:13    00:01:50:11
Concreet, ja.
-Daar ben ik blij om.

28    00:01:50:14    00:01:53:18
Om dat te concretiseren,
ik hou altijd wel van de actualiteit.

29    00:01:53:21    00:01:58:15
Mijn collega's van het FD brengen
natuurlijk elke dag de roze krant uit.

30    00:01:58:18    00:02:01:08
En vandaag lezen we
gewoon al op pagina twee:

31    00:02:01:11    00:02:05:08
Klimaatdoel voor zon- en windparken
snel in zicht.

32    00:02:05:11    00:02:08:01
Goed nieuws in de krant,
dat is altijd fijn.

33    00:02:08:04    00:02:10:18
Klimaatdoel voor zon- en windparken
snel in zicht.

34    00:02:10:21    00:02:14:15
Dat gaat over de zonneparken die
overal in Nederland gebouwd kunnen worden.

35    00:02:14:18    00:02:17:15
Want de vergunningsaanvragen
lopen eigenlijk best wel goed.

36    00:02:17:18    00:02:20:08
Er zit veel in de pijplijn richting 2030.

37    00:02:20:11    00:02:23:20
Gaat over de windparken op het land,
Angeline, maar het gaat ook over...

38    00:02:23:23    00:02:26:17
en dat wordt concreet opgeschreven
in dit artikel vandaag...

39    00:02:26:20    00:02:32:02
dat het netwerk waarover al die stroom
heen en weer gebracht moet gaan worden...

40    00:02:32:05    00:02:35:24
nog wel flink uitgebreid moet worden
en dan is mijn digitaliseringsvraag direct:

41    00:02:36:02    00:02:39:18
Dat moeten we dan wel slim doen.
-Zeker. Dat moeten we zeker slim doen.

42    00:02:39:21    00:02:43:01
Het mooie is, daar gaat straks ook
een van onze workshops over.

43    00:02:43:04    00:02:49:09
Over slimme elektriciteitsnetwerken,
hoe leg je ze ook veilig aan.

44    00:02:49:12    00:02:52:01
Duurzaamheid is hier
een belangrijk onderwerp.

45    00:02:52:04    00:02:58:02
Is de digitalisering nou eigenlijk
vriend of vijand van de duurzaamheid?

46    00:02:58:05    00:02:59:19
Ook een workshop.

47    00:02:59:22    00:03:03:08
Omdat je met die digitalisering
ook steeds meer stroom verbruikt...

48    00:03:03:11    00:03:06:03
waardoor het een vijand van vergroening is?
-Bijvoorbeeld.

49    00:03:06:06    00:03:09:17
Zoals de datacenters van facebook
in de polder, dat soort voorbeelden.

50    00:03:09:20    00:03:15:06
Juist. En die datacenters
moeten ook in 2030 energieneutraal zijn.

51    00:03:15:09    00:03:18:17
Ja, en facebook wil hem
al wel wat eerder gebouwd hebben.

52    00:03:18:20    00:03:23:17
Precies, precies. Maar zo zie je,
het raakt gelijk het onderwerp.

53    00:03:23:20    00:03:27:02
Tastbaar en uitbreiding
van zo'n energienetwerk...

54    00:03:27:05    00:03:31:24
daar heb je ook digitalisering voor nodig,
er moet data verzameld worden.

55    00:03:32:02    00:03:36:00
De consument wordt ook vaak ingezet
tegenwoordig...

56    00:03:36:03    00:03:38:20
in het terugverdienen van de stroom.

57    00:03:38:23    00:03:43:04
Hoe organiseer je die piekbelastingen
met elkaar, veel achterweg.

58    00:03:43:07    00:03:45:20
Het simpele voorbeeld
dat de zonnecellen op mijn dak...

59    00:03:45:23    00:03:49:17
Ik heb ze, ik heb er tien. Ben ik blij mee,
dat zal vandaag wel vaker terugkomen.

60    00:03:49:20    00:03:52:11
Die zonnecellen gaan stroom terugleveren
aan het net.

61    00:03:52:14    00:03:55:20
We doen net of dat heel normaal is,
maar dat is vrij ingewikkeld.

62    00:03:55:23    00:03:58:13
En je wil dat digitaal slim doen.
-Dat wil je slim doen.

63    00:03:58:16    00:04:01:24
En je wil ook dat het zorgvuldig
gemeten wordt.

64    00:04:02:02    00:04:05:13
Daar kijken we als toezichthouder ook naar.
Dat zijn onderwerpen...

65    00:04:05:16    00:04:09:15
Of de stroom die we terugleveren wel klopt
met wat er in de administratie staat?

66    00:04:09:18    00:04:14:08
Er zijn slimme meters
en die moeten wel nauwkeurig meten.

67    00:04:14:11    00:04:18:05
En het meetapparaat zelf moet natuurlijk
ook aan allerlei eisen voldoen.

68    00:04:18:08    00:04:21:23
En in ieder geval cyberveilig zijn,
om maar eens een onderwerp te noemen.

69    00:04:22:01    00:04:25:06
We gaan het vandaag ook hebben
over laadpalen van elektrische auto's.

70    00:04:25:09    00:04:29:04
Velen van jullie hebben al een elektrische
auto, misschien een eigen laadpaal.

71    00:04:29:07    00:04:32:12
Maar goed, we bekijken dat natuurlijk
voor het bredere plaatje.

72    00:04:32:15    00:04:35:18
Niet alleen maar voor de individuele
consument die toevallig kijkt.

73    00:04:35:21    00:04:39:10
Die breedheid van het onderwerp,
waarom kiest het agentschap daarvoor?

74    00:04:39:13    00:04:41:07
Waarom is dat belangrijk voor jullie?

75    00:04:41:10    00:04:44:12
Omdat wij werken vanuit
de maatschappelijke opgave.

76    00:04:44:15    00:04:47:03
En digitalisering is een onderwerp,
zeg ik weleens...

77    00:04:47:06    00:04:50:13
wat eigenlijk heel veel sectoren raakt.

78    00:04:50:16    00:04:55:21
Je kunt niet zeggen, digitalisering
is een one point of view toezicht.

79    00:04:55:24    00:05:01:04
Dan heb je de breedte nodig en samenwerking
ook met allerlei andere sectoren.

80    00:05:01:07    00:05:03:12
Onder andere ook de energiesector.

81    00:05:03:15    00:05:09:04
We zijn toezichthouder op de telecom- en
de energiesector. Vitale infrastructuren.

82    00:05:09:07    00:05:13:08
We kijken naar continuïteit,
beschikbaarheid, vertrouwen in het netwerk.

83    00:05:13:11    00:05:16:02
Leveringszekerheid.
-Jullie houden toezicht op beide sectoren.

84    00:05:16:05    00:05:18:00
Ja.
-Ja, en we hebben ook kijkers...

85    00:05:18:03    00:05:20:13
uit beide sectoren
en waarschijnlijk nog wel breder.

86    00:05:20:16    00:05:26:14
Ik heb gezien in de deelnemerslijst
dat er een breed scala zit...

87    00:05:26:17    00:05:30:21
van juist de gedachte van,
dat zeggen wij weleens...

88    00:05:30:24    00:05:33:02
dat je met elkaar een ecosysteem vormt.

89    00:05:33:05    00:05:37:05
Gaan we het straks in het eerste webinar
over hebben, wat betekent dat precies?

90    00:05:37:08    00:05:40:22
Maar de afhankelijkheden van elkaar
om het met elkaar te laten werken...

91    00:05:41:00    00:05:44:17
en doelstellingen te halen, zowel die
digitale doelstellingen die we hebben...

92    00:05:44:20    00:05:46:21
maar ook in die energietransitie
-Juist.

93    00:05:46:24    00:05:50:21
En ook die rol van toezichthouder, waarin
je toch soms best je tanden laat zien...

94    00:05:50:24    00:05:55:08
die moeten we niet onbenoemd laten.
-Die moeten we niet onbenoemd laten.

95    00:05:55:11    00:05:58:23
En wij weten heel goed als toezichthouder,
wij kunnen dat niet alleen.

96    00:05:59:01    00:06:03:01
Wij zijn wel degenen
die ingrepen kunnen doen.

97    00:06:03:04    00:06:08:16
Bij bedrijven of bij burgers
of bij fabrikanten of leveranciers.

98    00:06:08:19    00:06:13:07
Maar we zijn een toezichthouder, zeg ik
weleens, die aan de voorkant wil zitten.

99    00:06:13:10    00:06:17:13
Wil agenderen, signaleren en ook
het debat openen over dit onderwerp.

100    00:06:17:16    00:06:19:19
En dat doen we met dit webinar.
-Juist.

101    00:06:19:22    00:06:23:22
Dus daarmee is dit webinar invulling geven
aan, zoals je dat dan noemt, de voorkant.

102    00:06:24:00    00:06:26:24
Niet alleen maar achteraf corrigeren.

103    00:06:27:02    00:06:29:05
En als het dan over digitalisering gaat...

104    00:06:29:08    00:06:33:22
door corona zijn we via het beeldscherm
bij je. Dat heeft allerlei voordelen.

105    00:06:34:00    00:06:36:18
Het nadeel is natuurlijk,
we kunnen elkaar niet ontmoeten.

106    00:06:36:21    00:06:40:06
De hand schudden, zoals twee jaar geleden,
maar het heeft ook voordelen.

107    00:06:40:09    00:06:43:18
Je bent rustig opgestaan vandaag,
je hebt al een uur je mail kunnen doen.

108    00:06:43:21    00:06:46:20
Nu dus de focus op het symposium.
En je hebt je eigen koffie.

109    00:06:46:23    00:06:50:04
Allemaal voordelen. Hoewel de koffie
in de studio goed voor elkaar is.

110    00:06:50:07    00:06:53:15
Ik moet zeggen, fantastisch.
-Maar jullie hebben ook gezegd...

111    00:06:53:18    00:06:57:02
we willen toch kijken of mensen
elkaar kunnen ontmoeten de hele dag door.

112    00:06:57:05    00:07:01:13
Ja, na ieder webinar is er de mogelijkheid
om elkaar online te ontmoeten.

113    00:07:01:16    00:07:05:12
Als ware het een symposium
en je komt elkaar even tegen in de gang.

114    00:07:05:15    00:07:10:09
De gang-talk, zo belangrijk ook
om ideeën uit te wisselen.

115    00:07:10:12    00:07:13:01
Dus die mogelijkheid is er
na ieder webinar.

116    00:07:13:04    00:07:16:22
Juist, oké. Dat gaan we allemaal uitleggen,
hoe je dat dan doet.

117    00:07:17:00    00:07:20:17
Maar ik zou zeggen,
kijk dus niet alleen de tafelgesprekken.

118    00:07:20:20    00:07:23:11
Maar ontmoet elkaar juist ook online.

119    00:07:23:14    00:07:27:18
Zoals gezegd, met je eigen kopje koffie
en zonder mondkapje straks. Ook prettig.

120    00:07:27:21    00:07:31:04
Honderden mensen hebben zich aangemeld,
dus daar mogen we trots op zijn.

121    00:07:31:07    00:07:33:09
Dat is een grote groep geworden.
-Supertrots.

122    00:07:33:12    00:07:35:20
Het geeft ook de relevantie
van het onderwerp aan.

123    00:07:35:23    00:07:41:05
En ik hoop op een hele mooie dag
met elkaar en veel kennisuitwisseling.

124    00:07:41:08    00:07:45:07
Elkaar leren kennen, opzoeken,
want daar moeten we het ook van hebben.

125    00:07:45:10    00:07:51:21
Die gedachte, netwerken, kennis delen
en op die manier concreet ook doelen halen.

126    00:07:51:24    00:07:54:05
We gaan ons opmaken
voor het eerste tafelgesprek.

127    00:07:54:08    00:07:57:21
De gasten zitten al klaar, maar ik wil
iemand anders aan jullie voorstellen.

128    00:07:57:24    00:08:01:21
Namelijk de man die de hele dag
de interactie zal verzorgen.

129    00:08:01:24    00:08:05:05
Want we willen deze dag samen doen,
interactief doen.

130    00:08:05:08    00:08:08:04
Dat betekent, je kunt de hele dag door
al je vragen stellen.

131    00:08:08:07    00:08:11:05
We hebben ook af en toe vragen aan jou
via de polls.

132    00:08:11:08    00:08:16:22
En Eelco Vriezekolk van het Agentschap
Telecom is hier naar onze studio gekomen...

133    00:08:17:00    00:08:22:23
om als sidekick en toch een beetje
de master of the interaction mij te helpen.

134    00:08:23:01    00:08:26:07
Daar ben ik ongelooflijk blij mee,
dus ik geef graag Eelco de vloer...

135    00:08:26:10    00:08:29:12
om uit te leggen hoe dat allemaal werkt.

136    00:08:29:15    00:08:34:00
Goedemorgen, mijn naam is Eelco Vriezekolk
en ik ben vandaag uw stem aan tafel.

137    00:08:34:03    00:08:37:13
Terwijl Maarten en Angeline
zich naar de gesprekstafel begeven...

138    00:08:37:16    00:08:40:15
leg ik alvast uit hoe u mee kunt doen
vandaag in dit webinar.

139    00:08:40:18    00:08:43:11
Want we maken het graag interactief.

140    00:08:43:14    00:08:46:17
Nou, allereerst ziet u naast dit scherm
een chatfunctie.

141    00:08:46:20    00:08:51:21
Typ hierin al uw vragen of opmerkingen
of andere aanvullingen op het tafelgesprek.

142    00:08:51:24    00:08:54:04
Dus alles wat u wilt inbrengen
in het gesprek...

143    00:08:54:07    00:08:56:20
kunt u doen door het
in de chatfunctie te typen.

144    00:08:56:23    00:08:59:23
Ik breng het dan in hier aan tafel
en om mij daarbij te helpen...

145    00:09:00:01    00:09:05:19
zit er een heel team van moderatoren klaar
achter mij. Dat is één, de chatfunctie.

146    00:09:05:22    00:09:08:16
De tweede belangrijke is de peilingen
die we af en toe doen.

147    00:09:08:19    00:09:10:20
Want we willen ook weten
wat uw mening is...

148    00:09:10:23    00:09:13:17
en die willen we zetten
naast die van de sprekers aan tafel.

149    00:09:13:20    00:09:16:24
De makkelijkste manier om dat uit te leggen
is om ermee te beginnen.

150    00:09:17:02    00:09:21:08
Dus ik wil graag de eerste poll openen.
Daar starten we dan maar meteen even mee.

151    00:09:21:11    00:09:23:03
Die verschijnt automatisch in beeld.

152    00:09:23:06    00:09:26:10
Dus als het goed is,
ziet u die nu naast dit beeld staan.

153    00:09:26:13    00:09:28:09
En de vraag luidt als volgt:

154    00:09:28:12    00:09:32:22
Hoe heeft u in uw dagelijks werk
te maken met de energietransitie?

155    00:09:33:00    00:09:37:11
Klik op antwoord A als u denkt: Daar heb
ik eigenlijk helemaal niets mee van doen.

156    00:09:37:14    00:09:40:15
Klik op antwoord B
als dat af en toe in uw werk terugkomt.

157    00:09:40:18    00:09:42:05
Of klik op C als u denkt:

158    00:09:42:08    00:09:45:19
Dat is mijn dagelijkse werk.
Daar verdien ik mijn boterham juist mee.

159    00:09:45:22    00:09:48:08
Voor de eerlijkheid
hebben we een optie D toegevoegd.

160    00:09:48:11    00:09:52:11
Heeft u werkelijk geen idee of u in uw werk
met de energietransitie te maken heeft...

161    00:09:52:14    00:09:55:19
dan hebben we optie D,
dat is voor u de meest geschikte.

162    00:09:55:22    00:09:59:13
Dus maak nu uw keuze
en klik op A of B of C.

163    00:09:59:16    00:10:03:09
En ik zie de antwoorden binnenkomen.
Misschien ziet u ze ook al wel binnenkomen.

164    00:10:03:12    00:10:05:22
Maak uw keuze vooral snel.
Wacht daar niet lang mee.

165    00:10:06:00    00:10:09:04
We willen het tempo er graag inhouden,
dus maak nu de keuze.

166    00:10:09:07    00:10:14:14
Ik stop nu de poll, dan kunnen we eventjes
allemaal naar de antwoorden kijken.

167    00:10:14:17    00:10:19:03
Een klein aantal mensen zegt: Nou, ik heb
hier eigenlijk helemaal niks mee van doen.

168    00:10:19:06    00:10:21:19
Ongeveer een derde zegt:
Af en toe of dagelijks.

169    00:10:21:22    00:10:27:06
En er is maar een eenzame persoon die zegt:
Ik heb hier helemaal geen idee over.

170    00:10:27:09    00:10:31:01
Maarten, wat vinden we daarvan?
-Ja, dank je wel, Eelco.

171    00:10:31:04    00:10:34:05
Fijn dat je op deze manier bij ons bent.
Stel dus je vragen.

172    00:10:34:08    00:10:38:13
Dan komen ze bij Eelco binnen.
Ja, wat vinden we van die uitslag?

173    00:10:38:16    00:10:42:18
Ja, zelden tot nooit,
11 van de 73, dus 15 procent.

174    00:10:42:21    00:10:47:08
Nou ja, en eigenlijk een iemand,
dat is buiten de standaarddeviaties...

175    00:10:47:11    00:10:51:10
dus dat is eigenlijk verwaarloosbaar.
Althans, statistiek havo 3.

176    00:10:51:13    00:10:54:09
Nogmaals dank je wel, Eelco.

177    00:10:54:12    00:10:58:00
Dit eerste webinar,
energietransitie en digitale ecosystemen.

178    00:10:58:03    00:11:02:18
Wie heeft welke rol? Dat is de centrale
titel, daarvoor ben je aangehaakt.

179    00:11:02:21    00:11:06:24
Fijn dat je kijkt. Kom je net binnen omdat
je de opening nog eventjes gemist had.

180    00:11:07:02    00:11:09:20
Je koffiemachine had vertraging,
hij moest nog doorspoelen.

181    00:11:09:23    00:11:12:21
Mijn naam is Maarten Bouwhuis,
uw host van de webinars vandaag.

182    00:11:12:24    00:11:15:09
Opstap Naar Weerbaarheid
van het Agentschap Telecom.

183    00:11:15:12    00:11:18:18
En Eelco Vriezekolk is dus hier
om mij te helpen met de interactie.

184    00:11:18:21    00:11:22:03
Bij mij aan tafel voor dit eerste webinar
Angeline van Dijk.

185    00:11:22:06    00:11:25:03
Directeur hoofdinspecteur
van het Agentschap Telecom...

186    00:11:25:06    00:11:28:05
die ik net ook al eventjes sprak.
Angeline, welkom. Goedemorgen.

187    00:11:28:08    00:11:34:09
Klaas Hommes, directeur beheerder
afsprakenstelsel en verbonden aan TenneT.

188    00:11:34:12    00:11:39:06
Niet onbelangrijk. Bart van der Linden,
directeur Digital EcoSystems Institute.

189    00:11:39:09    00:11:43:20
Wat zegt u? Digital EcoSystems Institute.
Bart van der Linden, wat is dat?

190    00:11:43:23    00:11:45:10
Goedemorgen.
-Goedemorgen.

191    00:11:45:13    00:11:48:08
Wat is dat? Dat is een instituut
waar we aan de slag zijn...

192    00:11:48:11    00:11:53:00
dus praktijkgericht bezig willen zijn
met organisatie overstijgende onderwerpen.

193    00:11:53:03    00:11:57:00
Waar digitaliseren een onderdeel van is,
een belangrijk component van is.

194    00:11:57:03    00:12:01:07
Ja, dat klinkt heel breed en groot
en heel veelomvattend.

195    00:12:01:10    00:12:04:13
Klopt, dus we hebben ook
verschillende thema's.

196    00:12:04:16    00:12:07:10
Het thema Smart City,
het thema Corporate IT en Platforms.

197    00:12:07:13    00:12:11:20
Dus binnen verschillende thema's
zijn we heel gericht bezig...

198    00:12:11:23    00:12:15:09
om bepaalde onderwerpen om te keren...

199    00:12:15:12    00:12:19:16
uit te dokteren met elkaar,
met verschillende organisaties.

200    00:12:19:19    00:12:23:17
Nou, we gaan in gesprek
over die ecosystemen.

201    00:12:23:20    00:12:27:18
Wat dat dan eigenlijk zijn,
ook in relatie tot de energietransitie.

202    00:12:27:21    00:12:29:08
En wie heeft dan welke rol?

203    00:12:29:11    00:12:32:10
Dat gaan we proberen voor jullie
zo duidelijk mogelijk te maken.

204    00:12:32:13    00:12:36:05
Ja, Klaas Hommes, heeft je dagelijkse werk
met de energietransitie te maken?

205    00:12:36:08    00:12:39:24
Nou, het antwoord bij jou is dagelijks.
-Ja, dat is niet zo ingewikkeld.

206    00:12:40:02    00:12:43:08
Maar onze kijkers zeggen
15 procent zelden tot nooit.

207    00:12:43:11    00:12:47:11
Kan dat eigenlijk, dat je werk doet
waarbij je er niet zoveel mee bezig bent?

208    00:12:47:14    00:12:51:10
Nou, ik denk dat men niet beseft dat je
toch met energietransitie te maken hebt.

209    00:12:51:13    00:12:54:04
We hebben toch heel veel
met energietransitie te maken.

210    00:12:54:07    00:12:58:15
Waar zit het nu? Hoge prijzen,
best wel wat problemen op de markt.

211    00:12:58:18    00:13:03:00
Leveranciers die failliet gaan, dus ik denk
dat iedereen er echt mee te maken heeft.

212    00:13:03:03    00:13:07:13
Alleen, dat is het probleem met energie,
dat realiseer je je niet. Het is er altijd.

213    00:13:07:16    00:13:12:02
Je kunt eigenlijk altijd gewoon je licht
aandoen, je verwarming doet 't meestal wel.

214    00:13:12:05    00:13:14:18
En als er een storing is,
duurt dat meestal niet lang.

215    00:13:14:21    00:13:17:01
Marketeers noemen dat
een low-interest product.

216    00:13:17:04    00:13:19:21
Dat is het zeker.
-Maar daar ligt ook direct een probleem.

217    00:13:19:24    00:13:23:10
Want door de energietransitie
zou het high-interest moeten krijgen.

218    00:13:23:13    00:13:26:04
Het zou fijn zijn als het
iets meer interest zou krijgen.

219    00:13:26:07    00:13:29:07
Dan zouden we meer met elkaar
tot overeenstemming kunnen komen...

220    00:13:29:10    00:13:32:22
over hoe we het gaan oplossen en aanpakken
want dat is wat we nodig hebben.

221    00:13:33:00    00:13:36:18
We gaan het vandaag aan elkaar koppelen,
digitalisering en energietransitie.

222    00:13:36:21    00:13:38:16
Waarom is die koppeling zo belangrijk?

223    00:13:38:19    00:13:42:08
Zonder digitalisering
geen energietransitie.

224    00:13:42:11    00:13:44:03
Is het zo simpel?
-Dat denk ik wel.

225    00:13:44:06    00:13:47:01
Uiteindelijk, volgens mij
heeft Angeline dat ook al gezegd...

226    00:13:47:04    00:13:51:03
we krijgen steeds meer data. We hebben
steeds meer dingen met elkaar nodig.

227    00:13:51:06    00:13:53:02
We moeten van elkaar weten wat we doen.

228    00:13:53:05    00:13:56:20
Daarvoor heb je toch digitalisering
nodig en dat is natuurlijk niet het enige.

229    00:13:56:23    00:13:59:01
Je haalde net het Financieel Dagblad
even aan.

230    00:13:59:04    00:14:02:12
Dat is leuk, daar wordt ook gesproken
over het uitbreiden van de netten.

231    00:14:02:15    00:14:05:11
Ja, in dat artikel zeggen ze:
Het gaat goed met wind en zon.

232    00:14:05:14    00:14:08:21
Mooi.
-Maar we moeten wel het net uitbreiden.

233    00:14:08:24    00:14:11:16
Ja, en we zullen ook alles daaromheen
moeten aanpakken.

234    00:14:11:19    00:14:14:13
Wat is alles daaromheen?
-Onder ander digitalisering.

235    00:14:14:16    00:14:17:21
Jij hebt thuis zonnepanelen.
-Ja, tien stuks.

236    00:14:17:24    00:14:20:11
Dan wil je daar ook graag
netjes op afgerekend worden.

237    00:14:20:14    00:14:22:13
Als je teruglevert, wil je daar geld voor.

238    00:14:22:16    00:14:25:23
Als jij je auto oplaadt,
maar we vragen dat later te doen...

239    00:14:26:01    00:14:29:20
zeg jij: Prima, wat is er voor mij?
Wat zat erin? Wat kan ik daarvoor krijgen?

240    00:14:29:23    00:14:32:17
Dat moeten we met elkaar regelen,
dat moeten we uitwisselen.

241    00:14:32:20    00:14:35:11
Zo slim is het nu nog niet.
Ik heb een elektrische auto.

242    00:14:35:14    00:14:38:18
Nu gaat ie gewoon opladen,
maakt niet uit welk moment van de dag.

243    00:14:38:21    00:14:40:19
Hij gaat ook altijd op maximale snelheid.

244    00:14:40:22    00:14:42:24
Kost allemaal hetzelfde.
We hebben profielen.

245    00:14:43:02    00:14:47:01
Wanneer je energie verbruikt, maakt
niet uit. Dat is allemaal niet ingewikkeld.

246    00:14:47:04    00:14:49:24
Daar hebben we data voor nodig.
-Ik ben een kleine consument.

247    00:14:50:02    00:14:54:06
Geld dit dan ook voor bedrijven of voor
grote zonneparken die nu gebouwd worden...

248    00:14:54:09    00:14:56:16
waarin tienduizenden zonnecellen staan?

249    00:14:56:19    00:15:01:20
Dat is toch gewoon een productie-unit
waarvan de stroom vol zo het net op kan?

250    00:15:01:23    00:15:06:02
Jazeker, maar ook daarbij geldt wel dat
we graag willen weten, wat zit nou waar?

251    00:15:06:05    00:15:08:14
Wat kan het?
Wat kan het ook bijdragen aan het net?

252    00:15:08:17    00:15:11:17
We hebben natuurlijk een net.
Dat moet netjes op 50 Herz blijven.

253    00:15:11:20    00:15:14:24
Dus we hebben meer nodig dan alleen
dat zonnepaneel en de productie.

254    00:15:15:02    00:15:18:24
We hebben het vaak over elektriciteit,
over energie en ook over vermogen.

255    00:15:19:02    00:15:22:19
Wij hebben bij TenneT vermogen nodig
om het net ook in de lucht te houden.

256    00:15:22:22    00:15:25:21
Dus het is veel breder
dan alleen maar wat je thuis gebruikt.

257    00:15:25:24    00:15:28:00
Daar gaan we het in dit gesprek
over hebben.

258    00:15:28:03    00:15:36:00
Klaas, dus je wil gewoon geen kostbare
verzwaring van je elektriciteitsnet.

259    00:15:36:03    00:15:40:01
Van de netwerken die je hebt en daar kan
digitalisering inderdaad een rol spelen.

260    00:15:40:04    00:15:44:04
Om die pieken, die dalen goed op te vangen.

261    00:15:44:07    00:15:49:01
Daar ook data over te verzamelen,
hoe regel je dat onderling?

262    00:15:49:04    00:15:51:04
Dus ik denk dat het daar samenkomt.

263    00:15:51:07    00:15:56:08
Dat efficiënt en effectief
en optimaal gebruik van dat netwerk.

264    00:15:56:11    00:15:59:24
Daar gaat het eigenlijk over.
-Want het netwerk is nu zo zwaar en dik...

265    00:16:00:02    00:16:04:19
dat het de maximale theoretische piek
zou moeten aankunnen.

266    00:16:04:22    00:16:06:21
Dat hangt ervan af naar welk net je kijkt.

267    00:16:06:24    00:16:10:04
Het hoogspanningsnet kan
op dit moment natuurlijk heel veel aan.

268    00:16:10:07    00:16:15:15
Wij leggen behoorlijk veel neer om netjes
de leveringszekerheid te kunnen garanderen.

269    00:16:15:18    00:16:20:20
Maar we hebben het over alle netten,
over het totale geheel aan energiesystemen.

270    00:16:20:23    00:16:23:21
We zijn ook met waterstof bezig
en ook met gas.

271    00:16:23:24    00:16:26:07
Warmtenetten.
-Dus je moet naar het geheel kijken.

272    00:16:26:10    00:16:28:12
Leuk dat straks
de elektriciteit het doet...

273    00:16:28:15    00:16:31:02
maar er zijn meer aspecten
die het ook moeten doen.

274    00:16:31:05    00:16:33:08
En die ook uitgelegd moeten worden.
-Juist.

275    00:16:33:11    00:16:36:20
En daar zou je dus veel beter willen
nadenken over wat moet ik aanleggen?

276    00:16:36:23    00:16:41:14
Wat moet ik verzwaren en wat niet?
Als ik meer intelligente data heb...

277    00:16:41:17    00:16:44:17
in dat energiesysteem.
-Wat Angeline zegt, voor de duidelijkheid.

278    00:16:44:20    00:16:50:05
Het net uitbreiden is ontzettend kostbaar
en dat kost ook heel veel tijd en moeite.

279    00:16:50:08    00:16:53:02
En uiteindelijk, je kan het navragen,
we hebben geen poll...

280    00:16:53:05    00:16:55:11
maar als we die zouden hebben,
ken ik de uitslag.

281    00:16:55:14    00:16:58:16
Wil je een hoogspanningsmast
in je achtertuin?

282    00:16:58:19    00:17:01:04
Die hoeven we er niet in te gooien,
zegt u het maar.

283    00:17:01:07    00:17:04:21
Steekt u even uw hand op als u een
hoogspanningsmast in uw achtertuin wil.

284    00:17:04:24    00:17:07:23
Stuur alsjeblieft door naar Eelco graag
en dan noteren we dat.

285    00:17:08:01    00:17:10:06
Dan komen we langs
om er daar een te bouwen.

286    00:17:10:09    00:17:13:00
Als je tuin groot genoeg is.
-Doen we niet moeilijk over.

287    00:17:13:03    00:17:15:08
Past op een heel klein ding,
dat regelen we wel.

288    00:17:15:11    00:17:18:17
Maar ik denk dat dat tegenvalt,
dus daar moet je slim mee omgaan.

289    00:17:18:20    00:17:21:19
En hoe ga je dat dan doen?
Niet door lukraak dingen te plaatsen.

290    00:17:21:22    00:17:24:17
Oké, Bart, digitalisering
en die energietransitie.

291    00:17:24:20    00:17:27:12
Waarom is die relatie belangrijk?
-Ik zat net te denken...

292    00:17:27:15    00:17:31:19
je kan de analogie leggen van het internet
en de energienetwerken.

293    00:17:31:22    00:17:35:12
Dus ook daar heb je grote netwerken.

294    00:17:35:15    00:17:39:01
De submarine cables die dus
tussen de verschillende continenten...

295    00:17:39:04    00:17:44:07
voor netwerkverkeer zorgen en dan
de fijnmazigheid van het internet zelf.

296    00:17:44:10    00:17:50:04
Binnen Nederland zelf. Nederland is een hub
binnen Europa rondom het digitale verkeer.

297    00:17:50:07    00:17:53:03
Dus volgens mij kun je mooi...
-Maar wat is dan de analogie?

298    00:17:53:06    00:17:59:03
Wat leer je dan uit dat internetnetwerk,
wat veel jonger is dan het energienetwerk.

299    00:17:59:06    00:18:03:24
Wat leer je daar dan uit? Hebben we
dat slimmer, fijnmaziger gemaakt?

300    00:18:04:02    00:18:07:17
Die vraag kan ik niet zomaar beantwoorden,
maar wat Angeline ook al zegt...

301    00:18:07:20    00:18:13:10
is dat je dus slim kan kijken
hoe het internet is opgebouwd.

302    00:18:13:13    00:18:18:09
En ik denk niet dat je één op één
de relatie kan leggen.

303    00:18:18:12    00:18:20:20
Maar dat kan Klaas beter uitleggen.

304    00:18:20:23    00:18:27:02
Maar je ziet, toen bijvoorbeeld tijdens
COVID iedereen thuis moest werken...

305    00:18:27:05    00:18:29:15
we konden het makkelijk aan.

306    00:18:29:18    00:18:36:13
We gingen 800, 900 procent omhoog met
Microsoft Teams in één dag en dat lukte.

307    00:18:36:16    00:18:39:20
Dat is misschien op het hoogspanningsnet
niet te proberen.

308    00:18:39:23    00:18:43:01
Nee, maar we hebben gezien
dat we ook dat hebben gemanaged.

309    00:18:43:04    00:18:46:16
Want je ging Teams proberen, maar
dat betekent ook dat je stroom verbruikt.

310    00:18:46:19    00:18:49:19
Dat is ook allemaal prima verlopen,
dus in die zin gaat het goed.

311    00:18:49:22    00:18:53:18
Ja, en Nederland is natuurlijk echt een
voorloper als het gaat om digitalisering.

312    00:18:53:21    00:18:58:10
Eelco, één: Komen er vragen binnen?
B: Heb je nog leuke polls voor ons?

313    00:18:58:13    00:19:02:11
Jazeker, er komen zeker vragen binnen
en ik stel ze maar eventjes.

314    00:19:02:14    00:19:05:04
Een vraag van Miriam is binnengekomen,
ik denk voor Bas.

315    00:19:05:07    00:19:09:01
Is het elektriciteitsnet wel klaar
voor die energietransitie?

316    00:19:09:04    00:19:11:18
Voor het BAS, Klaas?
-Sorry.

317    00:19:11:21    00:19:14:04
Of het energienet klaar is
voor deze transitie?

318    00:19:14:07    00:19:17:00
Nee, dat is ook precies
waarom we druk aan het bouwen zijn.

319    00:19:17:03    00:19:20:09
En nu praat ik even vanuit TenneT,
of vanuit de netbeheerders.

320    00:19:20:12    00:19:22:09
We zijn druk met het net aan het bouwen.

321    00:19:22:12    00:19:25:21
En volgens mij is dat ook al
regelmatig in de pers verschenen.

322    00:19:25:24    00:19:27:16
Nou, er staat nu weer stukje in.

323    00:19:27:19    00:19:31:04
We hebben heel veel mensen en middelen
nodig om dat net uit te breiden.

324    00:19:31:07    00:19:34:23
Het probleem van de mensen is groter
dan het probleem van de middelen, denk ik.

325    00:19:35:01    00:19:38:08
Ik denk allebei, onderschat dat niet.
We kunnen de mensen wel hebben...

326    00:19:38:11    00:19:42:02
maar als we de materialen niet hebben...
-Middelen, je hebt het niet over geld?

327    00:19:42:05    00:19:47:19
Nee. Geld ligt ook niet echt voor
het oprapen, is ook wel een probleem.

328    00:19:47:22    00:19:50:18
Als je kijkt wat de totale investering is,
is dat gigantisch.

329    00:19:50:21    00:19:54:15
Alleen, geef ons nu vandaag het geld,
dan hebben we morgen het net nog niet.

330    00:19:54:18    00:19:58:12
We moeten dan ook de spullen hebben.
Het bouwen van een net duurt heel erg lang.

331    00:19:58:15    00:20:03:20
Het uitbreiden van hoogspannings-
verbindingen duurt minimaal 15 jaar.

332    00:20:03:23    00:20:08:06
Maar de energietransitie zelf
duurt ook nog een tijd. 2030 en 2050...

333    00:20:08:09    00:20:11:11
Nee, het is wel bezig, maar het kost tijd
om windmolens te bouwen.

334    00:20:11:14    00:20:15:16
Het kost tijd om zonneparken te bouwen,
dus jullie mogen met die tijd meegaan.

335    00:20:15:19    00:20:21:22
Heb je een achterstand of loop je gelijk op
met het bouwen van dat net...

336    00:20:22:00    00:20:24:15
met de fase waarin we zitten
naar duurzame energie?

337    00:20:24:18    00:20:27:02
De fase naar duurzame energie
is ook een lastige...

338    00:20:27:05    00:20:30:22
want daar zijn heel veel aspecten aan
en of we op tijd zijn, dat weet ik niet.

339    00:20:31:00    00:20:34:16
Ik vind dat ook een lastige. Ik neig ernaar
te zeggen dat we iets achterlopen.

340    00:20:34:19    00:20:38:10
We zouden wel iets sneller mogen
en dat zie je ook.

341    00:20:38:13    00:20:41:11
Laten we dan maar eerst
ook even een poll erin gooien.

342    00:20:41:14    00:20:45:00
Poll nummertje één
gaat over die energietransitie...

343    00:20:45:03    00:20:48:18
en de klimaatdoelen
die in het Parijsakkoord zijn vastgelegd.

344    00:20:48:21    00:20:51:07
Natuurlijk moeten we die Parijsdoelen
gaan halen...

345    00:20:51:10    00:20:54:13
maar wat vindt u is daarnaast
het belangrijkste om ook te doen?

346    00:20:54:16    00:20:58:06
Is dat optie A:
Dat we blijvend lage energiekosten hebben?

347    00:20:58:09    00:21:02:24
Is dat optie B: Dat de impact op het
bedrijfsleven zo klein mogelijk moet zijn?

348    00:21:03:02    00:21:07:11
Of is dat optie C: Dat het energienet zelf
zo betrouwbaar mogelijk moet blijven?

349    00:21:07:14    00:21:12:16
Dus dat we zo min mogelijk uitval hebben.
Kies nu voor optie A of B of C.

350    00:21:12:19    00:21:16:17
Ondertussen pak ik even een vraag uit het
publiek, want er komen er heel veel binnen.

351    00:21:16:20    00:21:21:01
Bijvoorbeeld eentje van Robert,
een leuke vraag voor iedereen aan tafel.

352    00:21:21:04    00:21:24:22
Is het denkbaar dat er ook weerstand
zal zijn tegen de digitalisering?

353    00:21:25:00    00:21:27:23
Bijvoorbeeld bij de 15 procent
van de Nederlandse bevolking...

354    00:21:28:01    00:21:31:17
die nu heel erg tegen die QR code
en de coronapas is?

355    00:21:31:20    00:21:35:03
Ja, die digitalisering waar we het
in dit webinar over hebben...

356    00:21:35:06    00:21:40:08
namelijk slimme digitalisering, zodat dat
energienetwerk slimmer gaat functioneren.

357    00:21:40:11    00:21:43:20
Daar hebben we het over, kan daar
een vorm van weerstand tegen komen?

358    00:21:43:23    00:21:46:00
Ja, en die is er al.
-Hoe ziet die eruit dan?

359    00:21:46:03    00:21:50:00
Nou, als het gaat over privacy issues,
security issues.

360    00:21:50:03    00:21:52:24
Je gaat oude systemen
op een nieuw netwerk knippen.

361    00:21:53:02    00:21:57:11
Of überhaupt op een netwerk knippen en
dan krijg je dus echt security problemen.

362    00:21:57:14    00:22:02:11
Dat begrijp ik, maar een security probleem
hoeft nog geen reden van weerstand te zijn.

363    00:22:02:14    00:22:06:13
Is er ook weerstand bij burgers
die geen slimme meter willen hebben?

364    00:22:06:16    00:22:10:11
Die er ook nooit aan willen omdat ze
niet willen dat de netbeheerder kan zien...

365    00:22:10:14    00:22:13:02
dat ze een jacuzzi hebben?
-Precies, dat.

366    00:22:13:05    00:22:16:24
Dus dat je niet weet
welke data waarvoor gebruikt wordt.

367    00:22:17:02    00:22:19:24
En dat is een uitdaging,
de overheid heeft de uitdaging...

368    00:22:20:02    00:22:24:21
iedereen legt de overheid onder
een vergrootglas rondom privacy issues.

369    00:22:24:24    00:22:27:20
Tegelijkertijd geef je wel alles
aan Google en facebook weg.

370    00:22:27:23    00:22:34:06
Ik denk dat daar een wat meer
digitale geletterdheid mag komen.

371    00:22:34:09    00:22:37:10
Dat is jouw standpunt in de discussie,
maar de weerstand is er al?

372    00:22:37:13    00:22:40:07
Ja, die weerstand is er al.
-Ja, precies.

373    00:22:40:10    00:22:43:24
U kijkt naar het eerste webinaronderdeel
van Opstap Naar Weerbaarheid...

374    00:22:44:02    00:22:47:07
van het Agentschap Telecom.
Fijn dat jullie kijken.

375    00:22:47:10    00:22:52:00
Als je scherm op full screen staat, zie je
de polls niet automatisch in beeld komen.

376    00:22:52:03    00:22:55:11
Dan zul je hem even kleiner moeten maken,
dan zie je de polls en de Q&A.

377    00:22:55:14    00:22:58:23
Dus wil je ook mee stemmen in de polls,
eventjes van full screen terug...

378    00:22:59:01    00:23:01:24
want anders zie je de polls niet in beeld,
dan weet je dat.

379    00:23:02:02    00:23:05:23
Als je je mail aan het doen bent, schakel
dan even terug naar het webinarscherm.

380    00:23:06:01    00:23:08:14
Anders zie je de polls ook niet,
dat is helder. Eelco?

381    00:23:08:17    00:23:10:17
Ja, 3 procent van de mensen zegt...

382    00:23:10:20    00:23:14:19
dat een klein impact voor het bedrijfsleven
voor hen het belangrijkste is.

383    00:23:14:22    00:23:18:21
Ruim 20 procent vindt
dat de energiekosten laag moeten blijven.

384    00:23:18:24    00:23:23:09
Maar het overgrote deel van de stemmers
vindt dat uitval van het energienet zelf...

385    00:23:23:12    00:23:26:20
binnen de perken moet blijven.
-Dat is mooi, Klaas.

386    00:23:26:23    00:23:31:06
Dat betekent, die enorme leveringszekerheid
die we hebben in Nederland...

387    00:23:31:09    00:23:34:24
dat is ook voor onze kijkers vandaag
een belangrijke succesfactor...

388    00:23:35:02    00:23:37:08
in de energietransitie,
dat moeten we garanderen.

389    00:23:37:11    00:23:38:23
Gelukkig.
-Vind je prettig?

390    00:23:39:01    00:23:41:04
Ja, dat vind ik heerlijk. Echt fantastisch.

391    00:23:41:07    00:23:44:07
Ik hoop wel dat men ook snapt
wat de consequenties daarvan zijn.

392    00:23:44:10    00:23:47:19
Dat betekent dat we moeten blijven
investeren in die leveringszekerheid.

393    00:23:47:22    00:23:51:09
In de netten, en ook in de betaalbaarheid.
-Je zei al, we lopen wat achter.

394    00:23:51:12    00:23:54:07
Cybersecurity werd net al even genoemd,
de privacyaspecten.

395    00:23:54:10    00:23:56:22
Dan moeten we dat
dus ook verder ontwikkelen.

396    00:23:57:00    00:23:59:09
Dit webinar gaat over digitale ecosystemen.

397    00:23:59:12    00:24:02:18
Ja, Bart, dan moeten we eerst even
de koe bij de horens vatten.

398    00:24:02:21    00:24:05:12
Wat is dat eigenlijk, een ecosysteem?

399    00:24:05:15    00:24:08:21
Ik begrijp het nog wel een beetje,
allerlei dieren in het dierenrijk.

400    00:24:08:24    00:24:11:07
En planten en mensen,
dat hangt met elkaar samen.

401    00:24:11:10    00:24:15:08
Maar wat is dan een digitaal ecosysteem?
-Precies. Goede vraag.

402    00:24:15:11    00:24:20:13
Een digitaal ecosysteem, en dat is geleend
ook vanuit het natuurlijke ecosysteem...

403    00:24:20:16    00:24:25:15
is dus dat je in samenhang bezig bent
met een aantal organisaties...

404    00:24:25:18    00:24:28:22
om een ICT-omgeving of een platform
in de lucht te houden.

405    00:24:29:00    00:24:31:08
En bepaalde doelstellingen na te leven.

406    00:24:31:11    00:24:35:20
En belangrijk is dus dat die samenhang
in oog wordt gehouden.

407    00:24:35:23    00:24:38:23
Dus de ecosystemen, dat betekent samenhang.

408    00:24:39:01    00:24:44:01
Betekent ook dus dat je als organisaties
vanuit wederkerigheid werkt.

409    00:24:44:04    00:24:48:01
Dus dat zijn twee belangrijke eigenschappen
van het werken in een ecosysteem.

410    00:24:48:04    00:24:52:05
Maar toch nog even,
want dat klinkt nog vrij abstract.

411    00:24:52:08    00:24:57:12
Moet ik het regionaal zien? Dus we zitten
hier bijvoorbeeld in Amsterdam...

412    00:24:57:15    00:25:00:20
in een oud havengebied in West,
wat helemaal ontwikkeld wordt.

413    00:25:00:23    00:25:03:24
Er zitten allemaal hippe reclamebedrijven
en een mooie studio.

414    00:25:04:02    00:25:07:19
En om mij heen zie ik ook woontorens,
zie ik nog industrie.

415    00:25:07:22    00:25:10:02
Ik zie, mensen zien dat
op de achtergrond ook...

416    00:25:10:05    00:25:14:17
ook nog oude schepen
uit een andere tijd varen.

417    00:25:14:20    00:25:18:03
En zoiets wordt ontwikkeld
vanuit een bestemmingsplan.

418    00:25:18:06    00:25:20:16
Wordt dat dan een ecosysteem?
Moet ik het zo zien?

419    00:25:20:19    00:25:25:08
Dat zou je als een ecosysteem
kunnen inrichten of zien.

420    00:25:25:11    00:25:28:07
Dus ecosystemen zijn ook nested systemen.

421    00:25:28:10    00:25:31:07
Bijvoorbeeld je achtertuin
kun je ook als een ecosysteem zien.

422    00:25:31:10    00:25:34:05
Een natuurlijk ecosysteem waar je vijver...

423    00:25:34:08    00:25:37:04
en de vogels die er zijn
in samenhang moeten leven.

424    00:25:37:07    00:25:41:11
Als je daar niks aan doet, dan staat op
'n gegeven moment het gras tot aan je neus.

425    00:25:41:14    00:25:45:23
Dus daar zul je ook iets aan moeten doen.
Dat geldt ook voor de Utrechtse Heuvelrug.

426    00:25:46:01    00:25:49:18
Dat zijn ook allemaal menselijke
constructen, ecosystemen.

427    00:25:49:21    00:25:54:04
Maar die kaders die gezet worden,
zijn wel nodig om daarbinnen dan...

428    00:25:54:07    00:25:56:12
vanuit ecosysteem principes
te kunnen werken.

429    00:25:56:15    00:25:59:18
Dan heb ik die herontwikkeling hier
van het havengebied.

430    00:25:59:21    00:26:05:14
Dat betekent dat je als energiebeheerder
na gaat denken over...

431    00:26:05:17    00:26:08:15
welke bedrijven komen er?
Wat voor stroom gaan die verbruiken?

432    00:26:08:18    00:26:11:10
Gaan ze zelf opwekken?
Willen ze zonnepanelen op het dak?

433    00:26:11:13    00:26:14:09
Willen ze een duurzaam bestaan leiden?
-Ja.

434    00:26:14:12    00:26:18:15
Is de stroom van ons webinar groen
en hoe wordt dat opgewekt?

435    00:26:18:18    00:26:23:03
Maar de bewoners wonen in een appartement,
werken ze thuis of zitten ze op kantoor?

436    00:26:23:06    00:26:25:19
Dat soort vraagstukken
probeer je dan te beantwoorden?

437    00:26:25:22    00:26:28:11
Ja, dat is dan meer gezegd
mijn business ecosysteem.

438    00:26:28:14    00:26:32:01
Dus de samenhang van al die actoren
en het digitale ecosysteem daaronder...

439    00:26:32:04    00:26:36:03
zou dan het platform kunnen zijn dat
faciliteert dat er data gedeeld wordt...

440    00:26:36:06    00:26:40:06
om slimmer met energieverbruik om te gaan.
-Oké, is er een voorbeeld in de praktijk...

441    00:26:40:09    00:26:46:04
om uit te leggen waar je in ecosystemen
gedacht hebt in de ontwikkeling?

442    00:26:47:04    00:26:53:04
Ja, die is er. Ik zit even te zoeken
naar welk voorbeeld...

443    00:26:53:07    00:26:55:16
Want als je bijvoorbeeld
elektrische auto's hebt...

444    00:26:55:19    00:26:59:00
Ik zei, mijn elektrische auto
gaat aan een laadpaal.

445    00:26:59:03    00:27:02:23
Dat is een dom systeem, want hij begint
te laden als ik m'n pasje ertegenaan hou.

446    00:27:03:01    00:27:05:07
En als ik dat weer doe, stopt ie met laden.

447    00:27:05:10    00:27:07:11
Mensen met elektrische auto's
herkennen dat.

448    00:27:07:14    00:27:11:03
Kan dat in een ecosysteem slimmer?
-Ja, dat kan veel slimmer.

449    00:27:11:06    00:27:15:02
Maar dan zul je dus vanuit
ecosysteem principes zo'n omgeving...

450    00:27:15:05    00:27:20:08
Een voorbeeld, vanuit
het Digitale Ecosystemen Instituut...

451    00:27:20:11    00:27:23:09
met Heijmans als partner
hebben we een jaar met 16 bedrijven...

452    00:27:23:12    00:27:25:13
gekeken naar integrale gebiedsontwikkeling.

453    00:27:25:16    00:27:30:18
We hebben gekeken naar innovatiedistrict
Den Bosch, dat is een complex.

454    00:27:30:21    00:27:33:20
Een aantal gebouwen bij elkaar
naast het centraal station.

455    00:27:33:23    00:27:38:05
En we hebben gekeken van hoe kunnen we
over de as van de energietransitie...

456    00:27:38:08    00:27:41:00
daar iets slims mee doen,
rondom digitale ecosystemen.

457    00:27:41:03    00:27:43:17
Slim gebruik maken van de openbare ruimte.

458    00:27:43:20    00:27:46:18
En daar hebben we gekeken
naar bidirectioneel laden.

459    00:27:46:21    00:27:49:08
Bidirectioneel, twee kanten op?
-Precies.

460    00:27:49:11    00:27:51:22
En dat dat is een heel klein dingetje,
zou je denken.

461    00:27:52:00    00:27:53:23
Je komt aan met je Tesla, je sluit aan...

462    00:27:54:01    00:27:57:15
en die Tesla wordt onderdeel
van de Smart Grid.

463    00:27:57:18    00:28:03:14
Maar het heeft een veel groter impact,
daar weet Klaas alles van, dan...

464    00:28:03:17    00:28:06:18
Klaas, jij moet lachen,
want het is ongelooflijk ingewikkeld?

465    00:28:06:21    00:28:10:22
Nou, de basis is natuurlijk heel simpel.
Gewoon de stekker erin en dan doe je dat.

466    00:28:11:00    00:28:15:06
Maar precies wat Bart net zegt, om dat
hele ecosysteem bij elkaar te krijgen...

467    00:28:15:09    00:28:19:09
dus die data met elkaar te delen
en daar goede afspraken over te maken...

468    00:28:19:12    00:28:21:18
we hebben ook toezichthouders
die erop toezien...

469    00:28:21:21    00:28:25:24
dat we dat een beetje netjes doen,
dat dat op een secure manier gebeurt...

470    00:28:26:02    00:28:29:11
dat dat met de juiste financiële middelen
gebeurt, om maar wat te noemen.

471    00:28:29:14    00:28:32:21
Oké, dan begint het langzaam in te kleuren,
die puzzel, vind ik fijn.

472    00:28:32:24    00:28:36:14
Wat betekent het dan? Ik kom met m'n auto
in het stationsgebied bij Den Bosch.

473    00:28:36:17    00:28:41:04
Ik ga laden, dan ben ik onderdeel geworden
van jouw ecosysteem pilot. Nou, spannend.

474    00:28:41:07    00:28:43:07
Dat is zeker spannend.
-Wat gebeurt er dan?

475    00:28:43:10    00:28:48:03
Het begint bij, wacht even, de Tesla
kan niet eens bidirectioneel laden...

476    00:28:48:06    00:28:51:21
dus we moeten naar een fabrikant toe
die dat wil gaan bouwen.

477    00:28:51:24    00:28:54:24
Dus Renault is erbij gehaald.
Dat hebben wij niet gedaan.

478    00:28:55:02    00:29:00:15
De Zoe kan het wel?
-Er zijn nieuwere Renaults die dat kunnen.

479    00:29:00:18    00:29:03:06
En BMW's, hoorde ik net van Klaas ook.

480    00:29:03:09    00:29:06:18
Maar dat moet dus door de fabrikanten
voorbereid worden.

481    00:29:06:21    00:29:09:01
Stel dat dat kan,
wat gaat mijn auto dan doen?

482    00:29:09:04    00:29:16:03
Die gaat onderdeel worden van de Smart Grid
en die moet dus ook data delen met...

483    00:29:16:06    00:29:19:06
Ja, maar ik ga om twee uur weer weg.
Wat gaat mijn auto doen?

484    00:29:19:09    00:29:23:14
Die gaat ervoor zorgen
dat je voldoende energie hebt.

485    00:29:23:17    00:29:26:20
Die gaat uitrekenen waar
je volgende reis naartoe gaat.

486    00:29:26:23    00:29:28:18
Hoeveel je ongeveer nodig hebt.
-Thuis?

487    00:29:28:21    00:29:33:01
Precies. En ondertussen
wordt er dus een afrekenmodel gestart...

488    00:29:33:04    00:29:39:02
bijvoorbeeld om te kijken van...
-Maar wacht even. Ik wil 't echt begrijpen.

489    00:29:39:05    00:29:41:19
Anders doen we dit webinar voor niks.
-Ja, oké.

490    00:29:41:22    00:29:45:03
Mijn auto heeft nog 300 kilometer,
ik kom aan in Den Bosch.

491    00:29:45:06    00:29:50:07
Ik moet daarna 50 kilometer naar huis,
ik wil heel graag wat marge.

492    00:29:50:10    00:29:54:14
Dus ik wil minimaal 75 kilometer hebben.
Het is koud, het is winter.

493    00:29:54:17    00:29:59:12
Hij heeft nog 300, dus ik heb 225
in de aanbieding. Moet ik het zo zien?

494    00:29:59:15    00:30:02:15
Dan kom ik dus aan en dan word ik
onderdeel van jouw Smart Grid.

495    00:30:02:18    00:30:07:17
En dan ga ik 225 kilometer,
dat is zoveel kilowattuur verkopen.

496    00:30:07:20    00:30:09:08
Dat kan.
-Aan wie?

497    00:30:09:11    00:30:12:23
Nou dat is al een uitdaging, aan wie.
Enexis bijvoorbeeld, of aan TenneT.

498    00:30:13:01    00:30:17:18
Klaas, ga jij dat kopen van mij?
-Zeker, als het kan, graag. Ja, absoluut.

499    00:30:17:21    00:30:19:21
Kan dat economisch zo interessant zijn...

500    00:30:19:24    00:30:22:20
dat ik duurder kan verkopen
dan dat ik thuis oplaad?

501    00:30:22:23    00:30:26:17
Dat zou zomaar kunnen.
Hangt van de prijs af.

502    00:30:26:20    00:30:29:23
De prijzen worden per kwartier bepaald,
dus dat is geen probleem.

503    00:30:30:01    00:30:33:06
Als we heel veel nodig hebben.
-Hoe ver is dit denken toekomstmuziek?

504    00:30:33:09    00:30:36:00
Dit gebeurt al.
-Het is er al. In Utrecht.

505    00:30:36:03    00:30:39:02
Je zei, we moeten met de leveranciers
van de auto's gaan praten.

506    00:30:39:05    00:30:42:12
Dat klinkt nog ver weg.
-Ja, maar dat is al gedaan.

507    00:30:42:15    00:30:46:01
Maar dat is er dus een nu, of twee.
En nu volgt de rest.

508    00:30:46:04    00:30:47:23
Dat is een stukje van het verhaal.

509    00:30:48:01    00:30:50:20
Vervolgens heb je
dus ook een platform nodig.

510    00:30:50:23    00:30:54:17
Verschillende organisaties die dus
data delen om die betaling te kunnen doen.

511    00:30:54:20    00:30:58:19
Mag ik even inbreken, want ik heb
een heleboel vragen van luisteraars.

512    00:30:58:22    00:31:01:18
Die wil ik ook graag kwijt.
Ene Paul vraagt bijvoorbeeld...

513    00:31:01:21    00:31:05:09
welke innovatie in de communicatie-
infrastructuur is dus nodig...

514    00:31:05:12    00:31:09:04
om al dit soort nieuwe diensten
te faciliteren? Goede vraag.

515    00:31:09:07    00:31:11:17
Bart?
-Even kijken of ik hem goed begrijp.

516    00:31:11:20    00:31:15:04
Dus welke innovatie is nodig...
-Ja, in de communicatie-infrastructuur.

517    00:31:15:07    00:31:18:15
De communicatie-infrastructuur.
-Dus geen stroom wat heen en weer loopt.

518    00:31:18:18    00:31:22:07
De communicatie over die stroom.
-Netwerken, dus.

519    00:31:22:10    00:31:26:01
Ik denk dan meteen aan interoperabiliteit
wat belangrijk is, en API's.

520    00:31:26:04    00:31:31:02
Dus dat die koppelingen gelegd worden
en ik zie Angeline al ja knikken.

521    00:31:31:05    00:31:33:03
Angeline, dit is dus een relevante vraag.

522    00:31:33:06    00:31:36:23
Want het gaat niet alleen maar over stroom,
mijn auto die in een grid komt...

523    00:31:37:01    00:31:40:20
maar het gaat erover dat er dan ook data
gedeeld wordt, wat Klaas steeds zegt.

524    00:31:40:23    00:31:44:02
En dat je dan iets moet ontwerpen
waardoor dat veilig en slim gaat.

525    00:31:44:05    00:31:49:01
En jullie houden dat dan weer in de gaten.
-Ja, dat is mooi hè, dit?

526    00:31:49:04    00:31:53:02
Wij zijn een van de toezichthouders,
maar waar het mij om gaat...

527    00:31:53:05    00:31:55:11
Dit zijn allemaal hele goede initiatieven.

528    00:31:55:14    00:31:58:00
En even heel concreet uitgelegd
wat het kan doen.

529    00:31:58:03    00:32:02:04
Vraag over communicatiestrategie,
data-uitwisseling.

530    00:32:02:07    00:32:06:10
Daar komt natuurlijk heel veel bij kijken,
het moet ook allemaal veilig gebeuren.

531    00:32:06:13    00:32:10:23
En cyberveilig moet het gebeuren.

532    00:32:11:01    00:32:13:19
Dus wij als toezichthouder
kijken met name naar dat aspect.

533    00:32:13:22    00:32:18:02
Alle initiatieven
worden van harte toegejuicht.

534    00:32:18:05    00:32:22:04
Ook altijd vanuit mijn departement,
Economische Zaken.

535    00:32:22:07    00:32:27:00
Innovatie staat ook voorop. En laat de
markt en de wetenschap dat vooral ook doen.

536    00:32:27:03    00:32:30:06
Alleen er horen wel een afsprakenkader
en regels bij.

537    00:32:30:09    00:32:35:16
En de leveringszekerheid moet gewaarborgd
worden en over communicatiestrategieën...

538    00:32:35:19    00:32:39:19
men moet geïnformeerd worden
als burger en bedrijf, wat gebeurt er?

539    00:32:39:22    00:32:45:22
Hoe reken ik af? Transparant.
En dan krijg je met ons te maken.

540    00:32:46:00    00:32:50:10
Dat begrijp ik, maar dat zijn kaders en
voorwaarden, maar het is de markt, Bart...

541    00:32:50:13    00:32:53:04
die zo'n communicatieplatform mag maken,
mag aanbieden?

542    00:32:53:07    00:32:57:03
Dat mag, maar dat mag de overheid ook doen
en de markt erbij betrekken.

543    00:32:57:06    00:33:00:05
Ik denk dat het van belang is,
als je in ecosystemen werkt...

544    00:33:00:08    00:33:02:16
dat je ook publiek-privaat
intensief samenwerkt.

545    00:33:02:19    00:33:04:07
Dus alleen niet alleen de markt.

546    00:33:04:10    00:33:07:14
De kaderstelling, een monitor,
Agentschap Telecom...

547    00:33:07:17    00:33:10:12
is dan nodig om te kijken
of dingen nageleefd worden.

548    00:33:10:15    00:33:14:16
Dat het transparant gebeurt,
dat die regelgeving nageleefd wordt.

549    00:33:14:19    00:33:17:14
Ik hoop dat u er nog bent,
ik weet het zeker, u stelt vragen.

550    00:33:17:17    00:33:19:22
Eelco, welke vragen komen hierover
nog meer binnen?

551    00:33:20:00    00:33:22:17
Bijvoorbeeld 'n vraag van Vincent
die zich zorgen maakt...

552    00:33:22:20    00:33:26:14
of de huidige privacy wetgeving en de
cybersecurity wetgeving wel voldoende is...

553    00:33:26:17    00:33:29:24
om te zorgen dat deze digitalisering
een succes kan worden.

554    00:33:30:02    00:33:33:01
Goeie vraag, Bart.
-O, ja. Dat wel.

555    00:33:33:04    00:33:39:01
Jij bent van de ecosystemen.
-Nee. Nee, die is niet afdoende.

556    00:33:39:04    00:33:45:19
Een hoogleraar in Utrecht zegt altijd
institutionele leegte is er.

557    00:33:45:22    00:33:48:21
Dus met innovatie gaan dingen
heel snel digitaliseren.

558    00:33:48:24    00:33:50:13
Gaat sneller, sneller en sneller.

559    00:33:50:16    00:33:55:00
Microsoft kan z'n eigen productontwikkeling
niet eens meer bijhouden, zo snel gaat het.

560    00:33:55:03    00:33:57:16
Dus dan loopt die wet- en regelgeving
ook achter.

561    00:33:57:19    00:34:01:22
Ja, Angeline?
-Nee, dat is zeker herkenbaar.

562    00:34:02:00    00:34:05:22
En zeker in die hele snelle wereld
van de digitale transitie waarin we zitten.

563    00:34:06:00    00:34:09:19
En dat ieder huishouden en bedrijf
ook wordt geraakt door digitalisering.

564    00:34:09:22    00:34:13:18
Je hebt er elke dag mee te maken
en we zijn er afhankelijk van geworden.

565    00:34:13:21    00:34:16:17
En de ontwikkelingen gaan snel.
Herken ik dat? Zeker.

566    00:34:16:20    00:34:21:02
Maar daarom pleiten wij er in die zin
ook heel erg voor...

567    00:34:21:05    00:34:23:08
ook binnen Europa goede afspraken te maken.

568    00:34:23:11    00:34:25:19
Te werken aan standaardisering
en certificering.

569    00:34:25:22    00:34:33:18
Nou, met ons National Certification
Cyber Authority, NCCA worden wij...

570    00:34:33:21    00:34:37:10
kunnen wij ook op het gebied van
producten, diensten, maar ook 5G...

571    00:34:37:13    00:34:40:24
ook randvoorwaardelijk voor
verdere economische ontwikkeling...

572    00:34:41:02    00:34:43:22
gaan wij werken aan die standaarden
en dat afsprakenkader.

573    00:34:44:00    00:34:47:04
En nogmaals, dat kun je niet alleen
tot Nederland beperken en breed.

574    00:34:47:07    00:34:51:13
En daar spelen wij voor de bv Nederland
als Agentschap Telecom...

575    00:34:51:16    00:34:55:02
al zeg ik altijd liever
Autoriteit Digitale Infrastructuur...

576    00:34:55:05    00:34:58:02
want telecom en IT
zijn zo in elkaar vergroeid.

577    00:34:58:05    00:35:02:11
Het is echt veel breder wat we nu doen.

578    00:35:02:14    00:35:05:02
We proberen dat ook
op een goede manier te beïnvloeden.

579    00:35:05:05    00:35:08:17
Nu gaat het dus over afspraken,
over kaders, over regelgeving.

580    00:35:08:20    00:35:13:18
Brengt mij bij Beheerder Afsprakenstelsel.
-Dat is precies wat wij doen. Exact.

581    00:35:13:21    00:35:17:07
Klaas, want jij bent van het BAS?
-Klopt.

582    00:35:17:10    00:35:21:01
Beheerder Afsprakenstelsel. Voor mensen
die het niet kennen, wat is 't precies?

583    00:35:21:04    00:35:23:24
We willen in de energiesector
komen tot een afsprakenstelsel.

584    00:35:24:02    00:35:27:01
Precies om de ontwikkelingen
die net aan tafel werden geschetst.

585    00:35:27:04    00:35:29:07
We willen toe naar een systeem
van data delen.

586    00:35:29:10    00:35:32:10
Dus jij met je auto, om dat voorbeeld
toch weer even te noemen.

587    00:35:32:13    00:35:35:20
Jij zet die auto weer aan dat ecosysteem
daar in Den Bosch.

588    00:35:35:23    00:35:39:19
En je komt terug bij die auto en je ziet
inderdaad dat je nog 75 km te rijden hebt.

589    00:35:39:22    00:35:43:03
Dus er is gebruik van gemaakt.
Daar wil je netjes voor beloond worden.

590    00:35:43:06    00:35:46:06
Ja, die 225 km heb ik verkocht.
-Precies, die heb jij verkocht.

591    00:35:46:09    00:35:48:03
Drie euro per kilometer.

592    00:35:48:06    00:35:50:20
Dat is fantastisch,
dus er moet een afrekening komen.

593    00:35:50:23    00:35:53:15
Daar heb je data voor nodig,
die moet je met elkaar delen.

594    00:35:53:18    00:35:56:23
Maar je wilt natuurlijk ook dat die data
op een, wat Angeline zegt...

595    00:35:57:01    00:36:00:04
veilige manier gedeeld wordt.
Je privacy moet gewaarborgd worden.

596    00:36:00:07    00:36:02:06
Daar moeten we samen afspraken over maken.

597    00:36:02:09    00:36:06:01
Dat noemen we een afsprakenstelsel
en dat is eigenlijk een ecosysteem.

598    00:36:06:04    00:36:08:21
En wat we nu precies proberen
met dat afsprakenstelsel...

599    00:36:08:24    00:36:13:08
is afspraken maken over data delen,
interoperabiliteit af te spreken.

600    00:36:13:11    00:36:15:22
En dat andere stelsels
daar gebruik van kunnen maken.

601    00:36:16:00    00:36:19:04
Wat zijn dan andere stelsels?
-In de energiesector zijn we gewend...

602    00:36:19:07    00:36:22:19
om heel erg in de sector zelf te kijken.
Wat doen we?

603    00:36:22:22    00:36:27:14
We rekenen de energiebalans rond eigenlijk.
Zo zijn we traditioneel begonnen.

604    00:36:27:17    00:36:31:15
Nu zien we dat er heel veel andere partijen
bijkomen. Nu kom jij er met je auto bij.

605    00:36:31:18    00:36:35:00
Leuk, maar wij kennen jou niet.
We hebben je nooit gebruikt tot nu toe.

606    00:36:35:03    00:36:38:14
Sterker nog, ik heb een Tesla.
Dat is ook nog een soort eigen ecosysteem.

607    00:36:38:17    00:36:42:00
Misschien lastig om te integreren.
-Dat zijn hele lastige dingen.

608    00:36:42:03    00:36:44:11
Daar moeten we mee omgaan.
Vroeger was het simpel.

609    00:36:44:14    00:36:48:08
Grote centrales wekten op
en de mensen aan het eind gebruikten het.

610    00:36:48:11    00:36:51:01
Het leven was vroeger echt eenvoudiger.

611    00:36:51:04    00:36:54:02
En we maken het zo complex nu,
dan kom jij opeens met je Tesla.

612    00:36:54:05    00:36:57:16
En je gaat ons elektriciteit verkopen.
Dat moeten we kunnen handlen samen.

613    00:36:57:19    00:37:00:13
Het gekke is,
we noemen het ook allemaal slim.

614    00:37:00:16    00:37:04:11
Het is heel ingewikkeld,
maar het is allemaal slim, smart cities.

615    00:37:04:14    00:37:09:13
Smart apparatuur in je huis, tuin
en keuken. Het heet allemaal smart.

616    00:37:09:16    00:37:13:02
Maar goed, het levert
hele interessante vraagstukken op...

617    00:37:13:05    00:37:15:04
die we samen moeten slechten
voor de toekomst.

618    00:37:15:07    00:37:17:06
Dus komt er een afsprakenstelsel.
-Precies.

619    00:37:17:09    00:37:20:00
En wordt dat dan wel
een soort van wettelijk instituut...

620    00:37:20:03    00:37:22:20
waar iedereen een handtekening onder zet,
zodat ik weet...

621    00:37:22:23    00:37:24:23
dat ik betrouwbaar word afgerekend?
-Exact.

622    00:37:25:01    00:37:27:05
Dat afsprakenstelsel
bestaat uit twee delen.

623    00:37:27:08    00:37:30:18
Het ene deel vertegenwoordig ik,
dat is de BAS, Beheer Afsprakenstelsel.

624    00:37:30:21    00:37:34:15
Er moet iemand komen die die afspraken
netjes opschrijft en inzichtelijk maakt...

625    00:37:34:18    00:37:38:12
en openbaar neerzet. Als je wat wilt,
moet je je daar aan houden.

626    00:37:38:15    00:37:40:13
En we hebben een marktfaciliteringsforum.

627    00:37:40:16    00:37:44:02
Waar alle partijen die met die energiedata
bezig zijn of willen...

628    00:37:44:05    00:37:46:21
bij elkaar kunnen komen
om tot die afspraken te komen.

629    00:37:46:24    00:37:50:17
Daar kun je bijvoorbeeld afspreken dat je
data deelt met een bepaalde snelheid.

630    00:37:50:20    00:37:53:21
Zo van, ik wil het morgen wel hebben,
of binnen twee dagen.

631    00:37:53:24    00:37:58:22
Of ik wil dat het uit deze elementen
bestaat, dit beveiligingsniveau.

632    00:37:59:00    00:38:00:24
Dan krijg je ook met de wetgever te maken.

633    00:38:01:02    00:38:03:08
Want onder andere Agentschap Telecom
of EZK zegt:

634    00:38:03:11    00:38:05:16
Dit zijn de kaders
waarbinnen je dat moet doen.

635    00:38:05:19    00:38:09:01
Handig dat je dat van elkaar weet
en dat je dat met elkaar afspreekt.

636    00:38:09:04    00:38:12:24
Dat is een afsprakenstelsel pur sang,
wat mij betreft.

637    00:38:13:02    00:38:17:07
En dat moet je ook delen met anderen,
dus even over die andere sectoren.

638    00:38:17:10    00:38:20:21
Tesla's of andere vervoerders
willen ook die data graag hebben.

639    00:38:20:24    00:38:24:18
Prima, maar als je geen toestemming hebt
gegeven om te delen, gaan we niet delen.

640    00:38:24:21    00:38:28:05
Dat moeten we registreren en bijhouden.
-En dat is een grote uitdaging.

641    00:38:28:08    00:38:31:17
Dat is een hele grote uitdaging.
-Dus in mijn app van mijn Tesla...

642    00:38:31:20    00:38:36:22
moet Tesla toevoegen: Wilt u delen of niet?
-Precies. En fijn als je dat gedaan hebt.

643    00:38:37:00    00:38:39:24
En dan moet jij dus als Nederlandse
afsprakenstelselbeheerder...

644    00:38:40:02    00:38:46:02
moet je contact opnemen
met de ontwikkelaars in Silicon Valley.

645    00:38:46:05    00:38:50:23
We gaan het wel iets slimmer doen,
daar hebben we die ecosystemen voor nodig.

646    00:38:51:01    00:38:53:02
Daar hebben we IT infrastructuur
voor nodig.

647    00:38:53:05    00:38:56:04
Als jij dat vinkje hebt gezet bij Tesla,
dan is het ook klaar.

648    00:38:56:07    00:39:00:00
Dan weten we met wie jij je data wilt 
delen. Ik denk dat je 't niet leuk vindt...

649    00:39:00:03    00:39:03:24
als jouw data opeens gedeeld is met
een partij waarmee je dat niet wilt delen.

650    00:39:04:02    00:39:07:08
Of iemand heeft dat geprobeerd.
Stel even dat een andere partij...

651    00:39:07:11    00:39:11:15
heeft geprobeerd om jouw data te benaderen.
Fijn als je even een seintje krijgt.

652    00:39:11:18    00:39:14:06
Deze partij heeft geprobeerd
jouw data te benaderen.

653    00:39:14:09    00:39:17:04
Dat is de discussie over die slimme meters
die we net hadden.

654    00:39:17:07    00:39:20:17
Mensen zijn bang dat die slimme meter
uitgelezen of gehackt wordt...

655    00:39:20:20    00:39:25:06
en dat men dan kan zien dat je staat te
douchen of dat je 'n week op vakantie bent.

656    00:39:25:09    00:39:27:10
Het zou mooi zijn als je gewoon kan zeggen:

657    00:39:27:13    00:39:30:09
Ik wil met die persoon of partij
m'n data wel gedeeld hebben.

658    00:39:30:12    00:39:35:01
Daar zijn we binnen het instituut
al 1,5 jaar mee bezig, met de banken ook.

659    00:39:35:04    00:39:38:15
We willen toe naar zelfbeschikking,
dat je straks je eigen wallet hebt...

660    00:39:38:18    00:39:41:20
waar dat dan ook staat,
op verschillende plekken.

661    00:39:41:23    00:39:47:06
En dat je zelf kan zeggen: Deze data wil ik
prima delen met TenneT of met Tesla...

662    00:39:47:09    00:39:49:01
of met welke partij dan ook.

663    00:39:49:04    00:39:51:14
Iedereen moet beheerder worden
van z'n eigen wallet.

664    00:39:51:17    00:39:54:22
En zelf de luikjes kunnen openzetten
of niet kunnen openzetten.

665    00:39:55:00    00:39:58:11
Met een kleine beperking. Er zijn
natuurlijk een aantal dingen die moeten.

666    00:39:58:14    00:40:02:12
Er zijn ook wettelijke taken, netbeheerders
hebben ook een wettelijke taak.

667    00:40:02:15    00:40:05:19
Je moet ook regelen dat ze wel
die wettelijke taak kunnen uitvoeren.

668    00:40:05:22    00:40:07:23
Dan is het fijn
als je een seintje krijgt...

669    00:40:08:01    00:40:11:24
dat jouw netbeheerder, Liander of Enexis
jouw data heeft uitgelezen...

670    00:40:12:02    00:40:14:22
vanwege een storing, vanwege een event
of weet ik veel wat.

671    00:40:15:00    00:40:18:17
Ja, het is een zeer intensieve samenwerking
tussen heel veel marktpartijen.

672    00:40:18:20    00:40:23:19
Maar een overheid die wil reguleren, die
zichzelf ook een beetje moet uitvinden...

673    00:40:23:22    00:40:28:15
van hoe doen we dat,
is dat een ingewikkeld spanningsveld?

674    00:40:28:18    00:40:33:23
Wat denk je wat ik nu zeg? Ja.

675    00:40:34:01    00:40:37:02
Ja. Maar wat is het spanningsveld?
Is het vooral ingewikkeld?

676    00:40:37:05    00:40:40:09
Of zijn er inhoudelijk
ook heel veel discussies...

677    00:40:40:12    00:40:42:14
over waar en hoe ver
de overheid wil gaan...

678    00:40:42:17    00:40:45:06
met reguleren of hoeveel ruimte
ze aan de markt willen geven.

679    00:40:45:09    00:40:48:11
Natuurlijk, en dat zijn gelukkig
geen afwegingen...

680    00:40:48:14    00:40:51:10
waar wij als toezichthouder over gaan.

681    00:40:51:13    00:40:58:13
Dat is echt het publieke of het politieke
domein en het domein van het beleid.

682    00:40:58:16    00:41:02:24
Die moet vooral daar ook gemaakt worden
die afweging.

683    00:41:03:02    00:41:05:24
Maar goed,
vanuit onze toezichthoudende rol...

684    00:41:06:02    00:41:09:21
kunnen we natuurlijk wel agenderen en
signaleren waar die spanningsvelden zitten.

685    00:41:09:24    00:41:14:18
Nou, ze liggen hier op tafel en in die zin
doen wij natuurlijk ook graag mee...

686    00:41:14:21    00:41:18:03
om mee te denken, na te denken
over wat is dan een goed afsprakenkader.

687    00:41:18:06    00:41:21:07
Maar wij kijken ook vooral
als toezichthouder...

688    00:41:21:10    00:41:27:14
naar een goede risicobeoordeling
bijvoorbeeld van de energiesector.

689    00:41:27:17    00:41:33:15
En hoe volwassen is de sector? Gelukkig
kan ik zeggen een hele volwassen sector.

690    00:41:33:18    00:41:36:02
Maar risicomanagement.

691    00:41:36:05    00:41:40:08
Zijn je toegangsprotocollen,
we hadden het er net al over, op orde?

692    00:41:40:11    00:41:45:00
Eigenlijk hele simpele dingen
als je identificatie, je authenticatie...

693    00:41:45:03    00:41:50:01
autorisatie, je login. Is je basis op orde?

694    00:41:50:04    00:41:57:21
Je supply management, patch management. Een
aantal termen die ik noem waarvan ik denk:

695    00:41:57:24    00:42:02:11
Hé, dat zijn eigenlijk basiszaken,
op orde...

696    00:42:02:14    00:42:08:00
want dan pas, als je dat op orde hebt, kun
je ook die ingewikkelde vraagstukken aan.

697    00:42:08:03    00:42:13:23
En dan hebben we het vaak over actieve,
dan wel passieve dreigingen.

698    00:42:14:01    00:42:16:23
Actieve dreiging, statelijke akkoorden,
criminelen.

699    00:42:17:01    00:42:19:24
Precies of inderdaad gewoon
menselijke fouten...

700    00:42:20:02    00:42:26:02
omdat consumenten of gebruikers
van je product onhandig iets doen.

701    00:42:26:05    00:42:30:09
En jeetje, dat heeft een soort
domino-effect in je hele systeem.

702    00:42:30:12    00:42:35:12
Dat wil je voorkomen
en daar kijken wij met name ook naar.

703    00:42:35:15    00:42:39:06
Dus met die twee kanten
heb je dus ja, een stelsel toezicht...

704    00:42:39:09    00:42:42:21
maar ook de basis op orde,
daar begint het eigenlijk mee.

705    00:42:42:24    00:42:46:01
Eelco, ik wil heel graag naar jou toe,
want er komen vragen binnen.

706    00:42:46:04    00:42:49:13
En je hebt ook nog polls voor ons
die ook inhaken op dit thema.

707    00:42:49:16    00:42:53:22
Ja, absoluut en ik wil even beginnen
met die tweede poll die we wel kunnen doen.

708    00:42:54:00    00:42:57:22
We hebben het hier aan tafel gehad over
de relatie tussen de markt en de overheid.

709    00:42:58:00    00:43:00:19
En daar gaat precies deze poll over
en de vraag luidt:

710    00:43:00:22    00:43:04:11
Wat is nou nodig om die digitale
ecosystemen rondom de energietransitie...

711    00:43:04:14    00:43:06:08
goed te laten functioneren?

712    00:43:06:11    00:43:10:06
Is dat optie A:
Marktwerking is daarbij voldoende?

713    00:43:10:09    00:43:15:05
Laat bedrijven dat onderling
goed uitzoeken.

714    00:43:15:08    00:43:20:16
Of optie B: Is er toch regulering nodig
vanuit de overheid?

715    00:43:20:19    00:43:22:11
Terwijl u nadenkt over deze vraag...

716    00:43:22:14    00:43:25:12
pik ik er even een vraag
van een van de deelnemers uit.

717    00:43:25:15    00:43:29:18
Er is bijvoorbeeld ene Harold
die vraagt hoe de samenwerking gaat zijn...

718    00:43:29:21    00:43:32:10
tussen alle verschillende toezichthouders
in Nederland.

719    00:43:32:13    00:43:37:07
Nou, Angeline.
-Nou, dat is een hele belangrijke vraag.

720    00:43:37:10    00:43:42:13
In ieder geval de rijksinspecties,
toezichthouders...

721    00:43:42:16    00:43:46:04
wij werken intensief samen
op in ieder geval twee onderwerpen.

722    00:43:46:07    00:43:50:02
Op cyberveiligheid
hebben we de handen ineengeslagen.

723    00:43:50:05    00:43:54:10
Zitten we bijeen ook
en werken we casussen uit.

724    00:43:54:13    00:43:58:20
Bespreken we die ook, wat we tegenkomen
in het toezichtsveld en bij...

725    00:43:58:23    00:44:01:21
ik zeg altijd maar
de onder toezicht genietenden.

726    00:44:01:24    00:44:07:00
Gestelden dat klinkt zo zwaar.
Ik weet niet hoe je je voelt hier.

727    00:44:07:03    00:44:10:17
We genieten daar dagelijks van.
-Kijk. Mooi te horen.

728    00:44:10:20    00:44:12:20
Op het gebied van cyberveiligheid...

729    00:44:12:23    00:44:15:16
maar ook op het gebied van AI,
kunstmatige intelligentie.

730    00:44:15:19    00:44:18:23
Toezicht met en door AI
is ook een heel belangrijk onderwerp.

731    00:44:19:01    00:44:24:07
Nou ja, datagedreven economie, data
is een ongelooflijk belangrijke grondstof.

732    00:44:24:10    00:44:29:02
Het menselijk kapitaal en data, dat zijn
eigenlijk de twee belangrijkste pijlers.

733    00:44:29:05    00:44:33:09
En ook, hoe gaan we daar op een goede
manier mee om, ook in het toezicht.

734    00:44:33:12    00:44:37:01
We hebben ook de handen ineengeslagen
en werken we met elkaar samen.

735    00:44:37:04    00:44:40:12
Maar ook wij zijn hierin lerend.
En niet alleswetend.

736    00:44:40:15    00:44:43:11
Dan heb je elkaar dus nodig.
-Wat merk je dan in de praktijk?

737    00:44:43:14    00:44:45:19
Werken die toezichthouders samen?

738    00:44:45:22    00:44:48:24
Dat zou wel wat verbetering behoeven
wat mij betreft.

739    00:44:49:02    00:44:52:09
Noem dan één verbeterpunt?
-Een verbeterpunt is bijvoorbeeld...

740    00:44:52:12    00:44:55:20
dat wij als sector onder toezicht staan
van een aantal toezichthouders.

741    00:44:55:23    00:44:59:03
Agentschap Telecom is er een van
en Autoriteit Consument en Markt.

742    00:44:59:06    00:45:03:12
Autoriteit Persoonsgegevens is er een van,
en dat wil niet altijd even...

743    00:45:03:15    00:45:05:20
Persoonsgegevens
is een heel belangrijke issue.

744    00:45:05:23    00:45:08:09
Maar we hebben ook te maken
met de elektriciteitswet.

745    00:45:08:12    00:45:11:01
En hier en daar wringt dat wel eens.

746    00:45:11:04    00:45:15:04
Dus dat genieten is absoluut het geval,
en soms is dat wat minder...

747    00:45:15:07    00:45:17:12
maar daar moet je het gesprek over aangaan.

748    00:45:17:15    00:45:20:01
Dat is ook wat Angeline zegt,
daar ben ik blij mee...

749    00:45:20:04    00:45:23:12
dat is ook iets wat we met z'n allen
moeten ontwikkelen en leren...

750    00:45:23:15    00:45:28:02
want we komen van beperkter toezicht,
een beperkter stelsel...

751    00:45:28:05    00:45:31:23
naar een veel complexer geheel, en daar
hoort ook een ander soort toezicht bij.

752    00:45:32:01    00:45:34:02
Dus dat leren we denk ik ook met z'n allen.

753    00:45:34:05    00:45:36:15
En in Nederland kunnen we daar
heel trots op zijn...

754    00:45:36:18    00:45:40:18
dat we heel goed samenwerken, ook met zowel
de politiek als met de toezichthouders.

755    00:45:40:21    00:45:43:03
Dat is in Europa wel anders.
-Mooi om te horen.

756    00:45:43:06    00:45:47:03
Ik ga even naar de uitslag van de poll
die Eelco net aan jullie heeft voorgelegd.

757    00:45:47:06    00:45:51:10
Namelijk een Noord-Koreaanse uitslag:
92 procent: regulering is nodig.

758    00:45:52:16    00:45:54:15
Bart, is er eigenlijk een spanningsveld...

759    00:45:54:18    00:45:57:24
dat de mensen in de markt zeggen:
We moeten reguleren.

760    00:45:58:02    00:46:01:11
En de mensen bij de overheid zeggen:
We willen ruimte laten aan de markt.

761    00:46:01:14    00:46:04:17
Of daar spanning tussen is?
-Of daar een soort vreemde paradox is.

762    00:46:05:20    00:46:07:20
Zie je daar iets van in de praktijk?

763    00:46:07:23    00:46:11:13
Een spanningsveld van:
Ja, we willen gereguleerd worden...

764    00:46:11:16    00:46:14:14
want we vliegen de bocht uit,
en tegelijkertijd...

765    00:46:16:15    00:46:21:10
laat ons ons ding doen. Ja, daar zit
wel een gezonde spanning, denk ik.

766    00:46:21:13    00:46:25:02
Maar ik denk wel dat het nodig is...

767    00:46:25:05    00:46:27:14
dat publiek-privaat met elkaar samenwerkt.

768    00:46:27:17    00:46:32:09
En je moet af en toe
het bedrijfsleven lekker loslaten...

769    00:46:32:12    00:46:34:22
en tegen nieuwe dingen aan laten lopen...

770    00:46:35:00    00:46:37:09
rondom wet- en regelgeving,
maar dat is nu te veel.

771    00:46:37:12    00:46:43:12
Het loopt nu, vind ik, al decennialang
qua digitaliseren aardig uit de klauwen.

772    00:46:43:15    00:46:46:14
Dus we laten het te veel los als overheid.
Dat is jouw stelling.

773    00:46:46:17    00:46:49:20
We gaan even naar de digitale ecosystemen
die je geschetst hebt.

774    00:46:49:23    00:46:52:10
Die we dus nodig hebben
voor die energietransitie.

775    00:46:52:13    00:46:57:13
Is daar een soort regierol? Want de titel
van dit webinar is: Wie heeft welke rol?

776    00:46:57:16    00:46:59:06
Is er een soort regisseur?

777    00:46:59:09    00:47:02:03
Een regisseur binnen ecosystemen
is wel heel wenselijk.

778    00:47:02:06    00:47:05:15
Dat is een van vier belangrijke rollen...
-Jouw voorbeeld in Den Bosch...

779    00:47:05:18    00:47:09:03
kun je er een aanwijzen die duidelijk
de regisseur van dat project is?

780    00:47:09:06    00:47:12:07
Ja, dat had de gemeente Den Bosch
moeten zijn.

781    00:47:12:10    00:47:17:16
Helaas stapte die eruit en dan krijg je dus
dat men naar elkaar gaat kijken.

782    00:47:17:19    00:47:19:20
Waarom vind je dat 't
de gemeente moet zijn?

783    00:47:19:23    00:47:24:14
Nou, in dit geval is het de gemeente.
Je kunt natuurlijk ook zeggen van...

784    00:47:24:17    00:47:28:05
je kan als Enexis naar voren stappen,
maar er is een partij nodig...

785    00:47:28:08    00:47:32:06
die zorgt voor de orkestratie,
dus die voor de randvoorwaarden zorgt...

786    00:47:32:09    00:47:36:11
Het interessante aan de analogie met een
echt ecosysteem is: Daar is geen regisseur.

787    00:47:36:14    00:47:39:18
Dat zou je denken.
-Het is een samenhang van dieren...

788    00:47:39:21    00:47:42:17
en planten en klimaat in hun omgeving.
-Dat zou je denken...

789    00:47:42:20    00:47:48:02
maar ook daar zijn regisseurs.
Vogels eten wat, vliegen weg, poepen wat...

790    00:47:48:05    00:47:51:15
en dan ligt daar ineens weer een zaadje
waar een nieuwe boom uit komt.

791    00:47:51:18    00:47:53:11
Dat is ook een soort regierol.

792    00:47:53:14    00:47:57:23
Maar helaas hebben de mensen
veel meer regie nodig en sturing...

793    00:47:58:01    00:48:01:06
dus business en digitale ecosystemen
hebben dat veel meer nodig.

794    00:48:01:09    00:48:03:20
Dus je antwoord is:
Er moet een regisseur zijn.

795    00:48:03:23    00:48:08:11
Dat moet iemand zijn die dus de andere
rollen in het ecosysteem kan sturen.

796    00:48:08:14    00:48:12:16
En die als een scheidsrechter ook
een beetje de regels bewaakt. Nee, Klaas?

797    00:48:12:19    00:48:15:20
Ik ben het niet met je eens.
Niet sturen, je moet het faciliteren.

798    00:48:15:23    00:48:19:18
Een van de dingen die wij als beheerder
van het afsprakenstelsel nastreven...

799    00:48:19:21    00:48:21:16
is juist het faciliteren van de markt.

800    00:48:21:19    00:48:24:24
Zorgen dat marktpartijen gewoon
dat kunnen doen waar ze goed in zijn.

801    00:48:25:02    00:48:28:04
Namelijk producten aanbieden,
producten ontwerpen, innovaties doen.

802    00:48:28:07    00:48:30:09
Dat kunnen wij niet.
Als ik kijk naar TenneT.

803    00:48:30:12    00:48:33:20
We hebben die markt nodig
om juist de producten aan te leveren.

804    00:48:33:23    00:48:37:00
Een voetbalscheidsrechter stuurt niet,
maar reguleert.

805    00:48:37:03    00:48:40:08
Die zorgt dat iedereen binnen de lijnen
voetbalt, zich aan de regels houdt.

806    00:48:40:11    00:48:43:01
Maar de creatieve voetballers
mogen hun eigen ding doen.

807    00:48:43:04    00:48:45:19
Als je de regels overtreedt,
krijg je een gele kaart...

808    00:48:45:22    00:48:48:13
en als je al te grof tekeer gaat,
dan word je verwijderd.

809    00:48:48:16    00:48:52:14
Dus zo'n type regisseur moet er
dus wel zijn in een digitaal ecosysteem?

810    00:48:52:17    00:48:54:04
Minimaal.
-Een soort scheidsrechter.

811    00:48:54:07    00:48:55:24
Dat hebben we ook keurig geregeld.

812    00:48:56:02    00:48:58:16
Als ik naar het afsprakenstelsel kijk
in de energiesector...

813    00:48:58:19    00:49:01:17
dan hebben we de BAS,
als beheerder van het afsprakenstelsel...

814    00:49:01:20    00:49:03:17
en dan hebben we daar de toezichthouder.

815    00:49:03:20    00:49:05:16
Dat is stap één.
-Precies.

816    00:49:05:19    00:49:08:22
Maar is hier een probleem dan?
Als het zo geregeld is, dan...

817    00:49:09:00    00:49:10:21
Nee, dan zijn we er nog niet...

818    00:49:10:24    00:49:14:22
want organisaties moeten ook werken
volgens bepaalde ecosysteemprincipes.

819    00:49:15:00    00:49:19:12
Dus dat ze verder kijken dan
hun eigen contract of afdeling groot is.

820    00:49:19:15    00:49:23:01
Hoe krijgen we dat dan voor elkaar?
-Door ze op te leiden.

821    00:49:23:04    00:49:29:01
Door mensen duidelijk te maken van:
Prima dat je werkt in supply chains...

822    00:49:29:04    00:49:31:19
daar verandert niks aan,
prima dat je diensten levert...

823    00:49:31:22    00:49:35:01
maar weet ook dat je vanuit
ecosysteemprincipes moet werken...

824    00:49:35:04    00:49:38:19
en daar hebben we nog niet
heel veel kaas van gegeten.

825    00:49:38:22    00:49:43:10
Steeds meer bedrijven doen dat. ASML is
een schoolvoorbeeld van een organisatie...

826    00:49:43:13    00:49:49:21
die besteedt 85 procent
van het bouwen van hun chipmachines uit...

827    00:49:49:24    00:49:54:18
aan iets van 3600 toeleveranciers.
Zij werken vanuit ecosysteemprincipes...

828    00:49:54:21    00:49:57:15
dus zij weten dat alle partijen
in hun ecosysteem...

829    00:49:57:18    00:50:00:24
tot de kleine R&D-partij aan toe
een belangrijke rol spelen.

830    00:50:01:02    00:50:04:16
Als zo'n kleine partij omvalt,
dan is het hele ecosysteem in gevaar.

831    00:50:04:19    00:50:08:12
Dat soort principes hanteren ze,
dus ze zorgen er ook wel voor dat...

832    00:50:08:15    00:50:12:18
Klein voorbeeldje: Bij een van de partijen
was brand uitgebroken.

833    00:50:12:21    00:50:15:16
De ecosysteempartijen
schakelden meteen op...

834    00:50:15:19    00:50:20:12
om ervoor te zorgen dat de een
ruimtes bood, een andere weer laptops...

835    00:50:20:15    00:50:24:13
In plaats van dat ze hem in z'n eigen
ondernemersrisico gaar laten koken.

836    00:50:24:16    00:50:29:08
Precies, ja. En dat is echt
een fundamenteel andere manier van denken.

837    00:50:29:11    00:50:31:19
En dat moet er dus ook
in de energietransitie in.

838    00:50:31:22    00:50:35:01
Dus je hebt regulering nodig,
maar ook een andere manier van denken.

839    00:50:35:04    00:50:38:12
Ik weet zeker dat Eelco ook weer
een pollvraag direct live kan zetten...

840    00:50:38:15    00:50:41:07
die ook gaat over die rol
van de toezichthouder...

841    00:50:41:10    00:50:44:09
en dan ben ik benieuwd
naar Angeline haar reactie daarop.

842    00:50:44:12    00:50:48:18
Zeker. De derde poll gaat inderdaad over
of u het ermee eens bent of niet...

843    00:50:48:21    00:50:54:11
dat er een stevige toezichthouder nodig is
om die energietransitie te faciliteren.

844    00:50:54:14    00:50:58:19
Klik op A als u vindt dat er wel degelijk
een stevige toezichthouder nodig is...

845    00:50:58:22    00:51:01:23
of B als u denkt
dat dat ook wel een tandje minder kan.

846    00:51:02:01    00:51:03:23
Terwijl u nadenkt over de vraag...

847    00:51:04:01    00:51:08:07
Ik heb vanuit het publiek
ook vragen die gaan over die toezichtsrol.

848    00:51:08:10    00:51:11:00
Ene Jaap die zich afvraagt
of Agentschap Telecom...

849    00:51:11:03    00:51:14:17
wel genoeg toezichthouders heeft
om die toezichtsrol te vervullen.

850    00:51:14:20    00:51:18:08
De vraag gaat met name over de WIBON,
het graven in de grond.

851    00:51:18:11    00:51:20:13
Het mag van mij ook wel wat breder.

852    00:51:20:16    00:51:23:16
En ik doe er meteen een tweede achteraan,
want dat sluit wel aan:

853    00:51:23:19    00:51:28:06
Ene Jaap-Jan vraagt zich af
of het aantal onder toezicht staanden...

854    00:51:28:09    00:51:33:20
onder toezicht genietenden, hoe zich dat
ontwikkelt. Groeit dat aantal heel snel?

855    00:51:33:23    00:51:36:19
Mooi. Dank je wel. De pollvraag inderdaad.

856    00:51:36:22    00:51:39:23
Stevige toezichthouders essentieel
voor het digitale ecosysteem...

857    00:51:40:01    00:51:42:22
daar gaat de pollvraag over,
niet over de energietransitie zelf.

858    00:51:43:00    00:51:46:22
Het digitale ecosysteem. Geef ons antwoord.
Ja, de vragen dan. Heb je genoeg mensen?

859    00:51:47:22    00:51:50:07
Dat is altijd zo flauw, hè,
om te zeggen van niet.

860    00:51:50:10    00:51:54:02
Maar wij zijn een kleine,
hoogwaardige organisatie...

861    00:51:54:05    00:51:57:17
met een hoog kennisniveau en professionals.

862    00:51:57:20    00:52:02:11
En kijk, we hebben absoluut niet de illusie
dat we op ieder moment...

863    00:52:02:14    00:52:08:23
iedere minuut van de dag daar kunnen zijn
waar een calamiteit optreedt...

864    00:52:09:01    00:52:10:17
dus wij kijken ook risico gestuurd.

865    00:52:10:20    00:52:13:20
En dat is ook de enige manier
om dat op een goeie manier te doen.

866    00:52:13:23    00:52:16:15
Hoe bepaal je dan die risico's?
Met algoritmes?

867    00:52:16:18    00:52:20:22
Nog niet, maar ook natuurlijk...
Nog niet met algoritmes.

868    00:52:21:00    00:52:24:01
Ook wij natuurlijk
steeds meer datagedreven.

869    00:52:24:04    00:52:26:11
Kijk bijvoorbeeld inderdaad
naar de graafsector.

870    00:52:26:14    00:52:32:07
Ik weet niet hoeveel schoppen in de grond
gaan iedere dag, dat is ongelofelijk.

871    00:52:32:10    00:52:37:13
Maar daar hebben wij ook een risicokaart
gemaakt, overigens ook samen met de sector.

872    00:52:37:16    00:52:41:14
Dat is ook heel belangrijk, om ook te zien:
Waar treden die risico's op?

873    00:52:41:17    00:52:46:09
En dat kan best nog wel een tandje beter,
vinden we, even richting de graafsector...

874    00:52:46:12    00:52:51:14
richting de grondroerders
en met name ook hun onderleveranciers...

875    00:52:51:17    00:52:56:06
maar daar zijn we op zich best kritisch,
maar risico gestuurd.

876    00:52:56:09    00:53:00:05
Dus je zult 't risico gestuurd moeten doen,
ook met behulp van data en technologie.

877    00:53:00:08    00:53:04:04
Ik wil je wel waarschuwen dat dat bij de
toeslagenaffaire een beetje mis is gegaan.

878    00:53:04:07    00:53:07:23
Dus dat je daar algoritmes op een slimme
manier inzet en niet discrimineert.

879    00:53:08:01    00:53:11:03
Zeker.
-Dat kan ook in het bedrijfsleven gebeuren.

880    00:53:11:06    00:53:15:22
Het is misschien niet alleen
aan huishoudens voorbehouden.

881    00:53:16:00    00:53:19:03
De groei. Groeit het
onder toezicht genietende?

882    00:53:19:06    00:53:24:04
Ja, dat groeit. We hebben net
de energieproducenten ook toegevoegd.

883    00:53:24:07    00:53:28:09
Je spreekt het heel blij uit.
-Ja, dat is toch gewoon hartstikke mooi.

884    00:53:28:12    00:53:32:11
Cloud dienstverleners, energieproducenten.

885    00:53:32:14    00:53:34:18
Je kan de vraag
op twee manieren interpreteren.

886    00:53:34:21    00:53:38:05
Groeit het aantal partijen waar je toezicht
op moet houden? Antwoord: ja.

887    00:53:38:08    00:53:42:15
Groeit ook het aantal probleemgevallen
wat je tegenkomt als je toezicht houdt?

888    00:53:42:18    00:53:46:23
Dat is weer zo'n vraag waarvan ik zeg:
Wat denk je wat ik dan nu ga antwoorden?

889    00:53:47:01    00:53:49:08
Ik weet het oprecht niet.
-Nou, natuurlijk ja.

890    00:53:49:11    00:53:56:08
Hoe dieper je in de materie gaat, hoe meer
onder toezicht genietenden er komen.

891    00:53:56:11    00:53:59:02
Maar ook, hoe meer samenhang
je constateert...

892    00:53:59:05    00:54:05:00
in de vraagstukken die voor ons liggen.
Dan kom je ook diverse problemen tegen.

893    00:54:05:03    00:54:08:03
En als je meer coronatesten doet,
krijg je ook meer besmettingen.

894    00:54:08:06    00:54:10:14
Ja, zoiets. Wij kijken met name naar...

895    00:54:10:17    00:54:14:05
Voor de energiesector hebben we dit jaar,
of volgend jaar, gaan we zeggen...

896    00:54:14:08    00:54:17:06
echt focus op
business continuïteit management.

897    00:54:17:09    00:54:20:23
Gewoon echt, dat is nu topprioriteit.

898    00:54:21:01    00:54:26:11
Richting de telecomsector kijken we met
name naar telecomsecurity, cyberrisico's.

899    00:54:26:14    00:54:31:01
Ook politiek. Burgers zeggen ook:
Is het allemaal veilig?

900    00:54:31:04    00:54:35:02
Zijn de netwerken veilig?
Dus daar gaan wij ook op investeren.

901    00:54:35:05    00:54:38:06
Echt onder de motorkap kijken,
zeg ik wel eens.

902    00:54:38:09    00:54:43:03
Van hoe zitten die netwerken in elkaar
bij de telecomoperators?

903    00:54:43:06    00:54:48:03
En cyberrisico's, ik noemde het al.
Actieve, dan wel passieve dreigingen.

904    00:54:48:06    00:54:51:17
Hoe is dat op orde en dan zeg ik altijd
maar, ik zei dat niet voor niks...

905    00:54:51:20    00:54:54:06
je basis op orde,
als we dat nou eens even krijgen...

906    00:54:54:09    00:54:58:09
als digitale mainport
die we toch zijn als Nederland.

907    00:54:58:12    00:55:01:03
Dat scheelt al ongelofelijk veel.
-Dus dat is belangrijk?

908    00:55:01:06    00:55:04:07
Heel belangrijk. Daar hameren we op.
-De uitkomst van dit webinar.

909    00:55:04:10    00:55:08:01
We hameren op de uitkomst op orde.
Eelco, de uitslag van de poll.

910    00:55:08:04    00:55:12:18
Ben ik wel benieuwd naar en of je nog een
laatste mooie vraag hebt van een kijker.

911    00:55:12:21    00:55:16:24
Ja, zeker. De uitslag van de poll
is overduidelijk. Het overgrote deel...

912    00:55:17:02    00:55:19:23
Noord-Koreaans?
-Ja, weer Noord-Koreaans.

913    00:55:20:01    00:55:23:21
Maar ook Noord-Koreaans in de zin dat er
een stevige toezichthouder gewenst wordt.

914    00:55:23:24    00:55:27:01
Ik moet zeggen,
mij verrast de uitkomst wel een beetje.

915    00:55:27:04    00:55:31:20
Voor je laatste vraag, ik heb een leuke
binnengekregen op de valreep van Michiel.

916    00:55:31:23    00:55:35:11
Die opmerkt dat in de telecommarkt
de overheid heeft bepaald...

917    00:55:35:14    00:55:37:13
dat producten van bepaalde leveranciers...

918    00:55:37:16    00:55:41:06
niet in de kern van het netwerk
gebruikt mogen worden.

919    00:55:41:09    00:55:44:24
Ook in de energiemarkt hebben we
te maken met leveranciers vanuit...

920    00:55:45:02    00:55:48:11
laten we het beestje maar
bij de naam noemen, uit China.

921    00:55:48:14    00:55:52:10
Gaat diezelfde ontwikkeling,
het verbod op bepaalde leveranciers...

922    00:55:52:13    00:55:55:16
zich ook voortzetten in de energiemarkt,
is de vraag?

923    00:55:55:19    00:55:58:05
Interessant, die vraag
kan aan velen gesteld worden.

924    00:55:58:08    00:56:01:07
Is dat iets waar je naar kijkt
in een afsprakenstelsel?

925    00:56:01:10    00:56:03:19
Dat je ook kijkt naar leveranciers...

926    00:56:03:22    00:56:07:15
die dan dus met producten of diensten
in het systeem komen?

927    00:56:07:18    00:56:09:23
Niet op dit niveau.
Dat hangt van het niveau af.

928    00:56:10:01    00:56:12:12
We hebben het vooral over
het digitale afsprakenstelsel.

929    00:56:12:15    00:56:16:08
Dit gaat meer over de producten en ik snap
dat daar wel naar gekeken mag worden.

930    00:56:16:11    00:56:19:24
Alle Chinese zonnepanelen en dergelijke,
wat daar allemaal mee kan gebeuren.

931    00:56:20:02    00:56:22:14
Zo'n zonnepaneel is het probleem niet,
maar de omvormers.

932    00:56:22:17    00:56:24:06
Precies, omvormers.

933    00:56:24:09    00:56:29:10
Is dat iets wat ook een groeiende aandacht
heeft bij het agentschap?

934    00:56:29:13    00:56:34:10
Laat ik dan meteen zeggen, dat is
natuurlijk weer politiek en beleid bepaald.

935    00:56:34:13    00:56:38:23
Wij discrimineren niet.
Geen enkel land in deze.

936    00:56:39:01    00:56:41:15
Maar kijken steeds naar,
waar zit de risicodreiging.

937    00:56:41:18    00:56:46:22
Dat is ons vertrekpunt hoe we...
-Maar krijgt het groeiende aandacht...

938    00:56:47:00    00:56:52:00
wat voor producten er ook op de markt komen
die onderdeel worden van onze ecosystemen.

939    00:56:52:03    00:56:57:07
Ja, zeker, dat is wat ik ook zei,
we kijken naar...

940    00:56:57:10    00:57:01:23
Wij zijn de instantie die certificeren
en standaardiseren op het gebied van 5G...

941    00:57:02:01    00:57:06:11
en producten en diensten,
ook op het gebied van de cloud.

942    00:57:06:14    00:57:11:08
Dus zullen wij kritisch kijken of
wie dan ook iets hier op de markt brengt...

943    00:57:11:11    00:57:13:12
of men voldoet aan die standaarden.

944    00:57:13:15    00:57:18:16
En dan maakt het niet uit uit welk land
het komt, als het maar voldoet.

945    00:57:18:19    00:57:21:09
Precies, jullie kunnen er
als agentschap nooit over gaan...

946    00:57:21:12    00:57:23:21
dat als een product
aan alle standaarden voldoet...

947    00:57:23:24    00:57:27:10
maar het komt van een Chinese partij
waar geopolitiek allerlei onrust over is...

948    00:57:27:13    00:57:29:22
daar gaan jullie niet over.
Dat is aan de politiek.

949    00:57:30:00    00:57:32:08
Tuurlijk, aan geopolitiek doen we niet.

950    00:57:32:11    00:57:37:20
Maar we zijn ons natuurlijk wel bewust
van de discussies die daarop spelen.

951    00:57:37:23    00:57:40:09
Bart, tot slot, de centrale vraag
in dit webinar was:

952    00:57:40:12    00:57:43:12
Wie heeft nou welke rol
als het gaat over die ecosystemen?

953    00:57:43:15    00:57:47:00
Als ik er door mijn oogharen naar terugkijk
de afgelopen drie kwartier...

954    00:57:47:03    00:57:51:15
hebben we allerlei partijen behandeld,
de toezichthouder, de marktpartijen.

955    00:57:51:18    00:57:56:15
Laten we zeggen, de semioverheidspartijen
de energienetwerkpartijen...

956    00:57:56:18    00:57:59:15
maar ook de consument
is heel eventjes aan bod geweest.

957    00:57:59:18    00:58:02:22
Dan heb je ze bijna allemaal.
Is er nog een partij gemist eigenlijk?

958    00:58:03:00    00:58:07:07
Nou ja, je hebt, als je kijkt
naar een natuurlijk ecosysteem...

959    00:58:07:10    00:58:10:16
heb je vier rollen:
De producent, de consument...

960    00:58:10:19    00:58:14:09
de orchestrator, dus de regisseur
en de decomposer.

961    00:58:14:12    00:58:18:13
Daar hebben we geen aandacht aan besteed,
maar daar kunnen we nog 'n dag over praten.

962    00:58:18:16    00:58:21:04
Dus we zijn van alles aan het opbouwen.

963    00:58:21:07    00:58:24:24
Wat doen we als dingen end of life zijn
of als data end of life is.

964    00:58:25:02    00:58:27:19
Ja, dus je moet bij het inrichten
van zo'n ecosysteem...

965    00:58:27:22    00:58:30:07
al nadenken over
wat als ik dit niet meer gebruik?

966    00:58:30:10    00:58:34:08
Precies. Dat is de allerbelangrijkste les
om nog te leren van de natuur...

967    00:58:34:11    00:58:37:02
is dat we die decomposerrol
eens goed gaan invullen.

968    00:58:37:05    00:58:40:21
En dat missen we aan de digitale kant.
-Dat gaat over circulariteit ook?

969    00:58:40:24    00:58:44:11
Ja, ook, ja.
-In de verduurzamingsgesprekken.

970    00:58:44:14    00:58:48:18
De natuur heeft bijna geen waste omdat
alles weer omgezet wordt in nieuwe energie.

971    00:58:48:21    00:58:55:00
Als we dat kunnen realiseren, een goede
decomposerrol, dan word ik heel gelukkig.

972    00:58:55:03    00:59:00:21
Wauw, dat is in ieder geval
een bijzonder iets om mee te eindigen.

973    00:59:00:24    00:59:04:03
Wetende dat we hebben gepraat
over al die rollen in dat ecosysteem.

974    00:59:04:06    00:59:06:08
Maar dat we ook over
de lange-termijn toekomst...

975    00:59:06:11    00:59:09:05
van onze vrije en blije wereld
moeten nadenken.

976    00:59:09:08    00:59:11:19
En dan moeten we dus
over de decomposer nadenken.

977    00:59:11:22    00:59:14:21
Dank je wel voor deze slotinspiratie,
Bart van der Linden.

978    00:59:14:24    00:59:17:24
Klaas Hommes zat aan tafel
en Angeline van Dijk...

979    00:59:18:02    00:59:21:19
die de rest van de dag niet meer
aan tafel zit, maar natuurlijk volgt.

980    00:59:21:22    00:59:24:21
En ook nog eventjes straks
digitaal mee borrelt, weet ik.

981    00:59:24:24    00:59:27:17
Dank in ieder geval voor deze aftrap.
-Wel vroeg, borrelen.

982    00:59:27:20    00:59:30:08
Ik hou het bij een koffietje.
-Een koffietje.

983    00:59:30:11    00:59:34:07
Dank in ieder geval voor deze gezamenlijke
aftrap van Opstap Naar Weerbaarheid.

984    00:59:34:10    00:59:37:06
Jullie bijzondere symposium dag,
want we zijn aan het slot...

985    00:59:37:09    00:59:39:09
van in ieder geval dit eerste webinar.

986    00:59:39:12    00:59:42:18
En ik ga Eelco de vloer geven
om even uit te leggen hoe we doorgaan.

987    00:59:42:21    00:59:44:20
Want tussendoor gaan we koffie drinken.

988    00:59:44:23    00:59:47:14
Eind van de middag doen we inderdaad
dat borreltje erbij.

989    00:59:47:17    00:59:50:04
Koffie drinken en dat mogen jullie
met elkaar doen...

990    00:59:50:07    00:59:52:18
en ook de sprekers
die aan tafel hebben gezeten...

991    00:59:52:21    00:59:55:17
vinden jullie dan terug
bij de digitale koffieruimte.

992    00:59:55:20    00:59:59:15
Ik ga straks om half twaalf weer verder
met het verslimmen van het energienetwerk.

993    00:59:59:18    01:00:02:00
Tot straks. Eelco, de vloer is van jou.

994    01:00:02:03    01:00:06:12
Dank je wel, Maarten. Het eerste deel
van dit webinar is nu afgesloten.

995    01:00:06:15    01:00:09:06
Maar we gaan wel door
en u gaat door met de sprekers.

996    01:00:09:09    01:00:12:08
Met Klaas Hommes, Bart van der Linden
en Angeline van Dijk...

997    01:00:12:11    01:00:15:05
in een online netwerkomgeving.

998    01:00:15:08    01:00:18:09
En daar gebruiken we een bijzondere
tool voor, namelijk Wonder.

999    01:00:18:12    01:00:21:14
En de link voor Wonder
heeft u ontvangen in uw e-mail.

1000    01:00:21:17    01:00:25:23
De link verschijnt ook nog eens eventjes
ter herinnering in de chat.

1001    01:00:26:01    01:00:29:13
Nou, hoe werkt die tool Wonder?
Het is eigenlijk heel eenvoudig.

1002    01:00:29:16    01:00:33:20
Het werkt net als in een echt congres
waar u aan een koffietafel kan spreken...

1003    01:00:33:23    01:00:36:03
met mensen die u daar ter plekke ontmoet.

1004    01:00:36:06    01:00:41:13
Bent u in Wonder, dan bent u
als het ware een klein poppetje.

1005    01:00:41:16    01:00:46:06
Klik met de muis om uw poppetje te bewegen.
Komt u in de buurt van 'n andere persoon...

1006    01:00:46:09    01:00:50:21
een van de sprekers of deelnemers,
dan krijgt u een cirkel om u heen...

1007    01:00:50:24    01:00:52:16
en dan kunt u met elkaar in gesprek.

1008    01:00:52:19    01:00:55:00
Er is een beeldverbinding,
een audioverbinding.

1009    01:00:55:03    01:00:58:10
Dus u kunt netwerken, u kunt
alle vragen stellen aan de sprekers...

1010    01:00:58:13    01:01:03:14
die nog niet aan bod zijn geweest,
het is aan u om daar gebruik van te maken.

1011    01:01:03:17    01:01:07:12
Dus klik nu op die link,
zodat u naar de Wonder omgeving gaat.

1012    01:01:07:15    01:01:09:18
Volgt u later vandaag nog een webinar...

1013    01:01:09:21    01:01:13:24
dan heeft u daar een aparte link
voor ontvangen, een apart mailtje.

1014    01:01:14:02    01:01:18:04
Dus blijf niet hangen in dit scherm,
u blijft wel in deze omgeving...

1015    01:01:18:07    01:01:21:23
maar gaat naar een ander webinar,
zo meteen zie ik u daar terug.

1016    01:01:22:01    01:01:25:16
Dus voor nu, klik op die link
en ga lekker in gesprek met elkaar...

1017    01:01:25:19    01:01:29:22
en met Bart en met Klaas
en met Angeline. Dank u wel.